Ayasofya’da yeni devir başladı açıklamaları akabinde, müze için oluşturulan bilet gişeleri de özel bir şirkete verildi.

Eski Turizm Bakanı Bahattin Yücel, bu şirketin en büyük hissedarlarından birinin Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy’un kardeşinin bacanağı olduğunu tez ediyor. Yücel, 2022 yılında kurulan DEM Müzeciliğin, Efes antik kentinin gişe işletmesini de üstlendiğini söylüyor.

Yücel ile tüm bu süreçleri ve detayları konuştuk.

Ayasofya Müzesi’nde neler oluyor, müze özelleştirildi mi?

Ayasofya’nın giriş sistemi değiştirildi. Ayasofya ve Efes Müzesi ayrıldı, başka müzelerden. Daha evvel bütün müzelerin giriş-çıkışı bir özel şirketin denetimine verilmişti. Özel şirket turnikelerden geçiş paralarını tahsil edip onun aşikâr bir kısmını kendisine hizmet bedeli olarak alıp üst tarafını Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü ismine döner sermaye işletmesine ödüyordu bakanlığın. Artık bu son durumda ayrılan iki tane müzenin, yeni kurulmuş bir şirkete giriş haklarının verildiğini görüyoruz. Lakin hangi şartlarda, bir ihaleyle mi, yoksa hizmet alımıyla mı, direkt seçerek mi verildi? Bu hususta rastgele bir bilgi yok şu ana kadar açıklanmış.

YENİ BİR ŞİRKET!

Ayasofya Müzesi’nin gişesini de mi birebir şirket işletiyor?

Tabii, tabii! Artık burada bir özellik var, olabilir, iktidarın tasarrufudur, bu formda kullanacağım demiştir. Bunun kanunlara, Türkiye’deki geleneklere uyan uymayan tarafı varsa buna itiraz edilebilir. Bunu yapması gereken de siyaset kümesidir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi başta olmak üzere muhalefet partileri de bu husustaki görüşlerini bildirirler. Lakin bu türlü bir çalışma yok. Lakin daha diğer bir şey söyleyeyim ben size DEM denen bu şirket yeni bir şirket ve bu şirketin en büyük hissedarı olan kişi Uğur Esin, şimdiki kültür ve Turizm bakanımızın kardeşinin karısının kız kardeşiyle evli! Yani bakanımızın kardeşinin bacanağı! Yani artık geçmişte bu hususlarla ilgili deneyiminin de yalnızca dış yerlere televizyon ekranları yaptığını biliyoruz, teknik olarak, bu işlerle uğraşmış. Artık birden teğe bu tecrübeli müzecilik konusundaki yeteneğinin bakanlık tarafından keşfedilmesinde bu akrabalık bağlantısının rolü var mıdır yok mudur bunu bilmiyoruz. Bunun yanıtını onların vermeleri lazım! Bu natürel tam manasıyla nepotizmdir. Türkiye’de periyot, periyot bunlara rastlıyoruz lakin birinci kere bu kadar kör parmağın gözüne değecek biçimde yapıldığının da altını çizelim.

İKİSİ DE KIYMETLİ…

Ayasofya Müzesi ve Efes Müzesi, sizce neden evvel ikisi!

Ayasofya Müzesi sonunda mescide dönüştürüldüğü için Vakıflar Genel Müdürlüğü tarafından, onun tasarrufundaydı. Artık aslında bu husustaki genelgeleri de Vakıflar Genel Müdürlüğü yazıyor. Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği (TÜRSAB), İstanbul Rehber Odası ve Türkiye Rehberler Birliği ile Vakıflar Genel Müdürlüğü muhatap oluyor. Efes için şimdi Vakıflar Genel Müdürlüğü’yle ilgili bir yazışma yok.

İki müzenin bu formda değerli olmasının bence nedeni, Türkiye’de en fazla talep yaratan, ziyaret edilen yer olmaları! Yaklaşık 4 milyon, pandemi şartlarının dışında tutuyorum, ziyaretçisi var Ayasofya’nın, yabancı ve biletli! 2-3 milyon ortasında da Efes Müzesi’nin! Biz toplamda 7 milyonluk, elinde hazır ziyaretçi potansiyeli olan iki müzeden kelam ediyoruz. Artık bu müzeler DEM isimli bir şirkete verilmiş. Bu şirketin tanıtımını da kendi internet sitelerinde yaptığında “deneyimli müzecilik” konusundaki deneyimlerinden kelam ediyor. Ben 50 yıla yakındır turizmle uğraşıyorum. Tecrübeli müzecilik, deneyimleme yoluyla müzecilik, bunu birinci kez duyuyorum. Olabilir. Tahminen dikkatimden kaçmıştır lakin bu formda sunulmasını, ben neden yapıldığını anlayamadım. Lakin asıl değerli olan müze giriş fiyatlarına yüzde yüzün üstünde artırım yapıldı ve 25 Avro’ya çıktı. Burada en fazla, gün prestijiyle, yani dönem özellikleri açısından, ziyaretçi alacak yer Ayasofya’dır. Bilhassa ocak ayında Ortodoksların da kıymet verdikleri bir ziyaret yeridir, eski bir tapınak olması nedeniyle!

Bir yıllık geliri çok yüksek bir sayı oluyor. Bu gelirin tamamı şirkette mi kalacak?

Şöyle toparlarsak aşağı üst 150 milyon Avro, yıllık bilet geliri var buranın! Ve bu bilet gelirini direkt doğruya bu şirket alacak! Ancak bunun, vermiş olduğu tecrübeli müzecilik çalışmasıyla ne kadarını kendine alacak bunu bilmiyoruz. Bunun aslında açıklanması lazım.

Sizce bu süreç nasıl ilerlemeliydi?

Ayasofya Camisi’nin de evvelce bulunduğu yerin hem cami hem müze olarak kullanılmasıyla karşı karşıyayız. Burada tahminen yanlışsız olanı şu yapılabilirdi: Çok özel günlerde Müslümanlar açısından cami… Onun dışında kalan günlerde de bir müze olarak herkesin ziyaretine açılabilirdi. Artık bu karışıklığın da önüne geçmek bu türlü mümkündü. Ancak nedense bu hiç gündeme gelmedi ve ayrıyeten da ben çok kıymet veriyorum İstanbul, Türkiye’de 15-16 milyon yabancı ziyaretçi alan bir yer, transitleri de katarsak işin içerisine ve orada en fazla ziyaret edilen tarihi yarım ada geliyor. Tarihi yarımadada iki tane kıymetli yer var. Biri Ayasofya oburu Topkapı Sarayı! Artık bunların bulunduğu yerde çok daha ihtimamlı davranmak gerekirken bu birden teğe bu türlü bir tıp, şimdi kendisini kanıtlamamış bir şirkete Ayasofya’nın bu halde düzenlenmesinin verilmesini ben, çok fazla anlayamıyorum. Bu eleştirilecek bir durum bence!

DENEYİM MÜZELERİ!

Şu anda Sultanahmet’te bulunan eski tapu ve kadastro binasının bakanlık tarafından restore edilmesinden sonra açılan Ayasofya Tarih ve Tecrübe

Müzesi ve Efes Tecrübe Müzesi’ni de DEM Müzecilik işletiyor. Hatta şirket yakın vakitte Hierapolis ve Kapadokya tecrübe müzelerinin de açılacağını duyurdu. Kültür ve Turizm Bakanlığı himayesinde, DEM Müzecilik tarafından geliştirilen ve işletilen Efes Tecrübe Müzesi, Efes antik kentinin içinde, antik Tiyatronun çabucak karşısında yer alıyor. Ayasofya Tarihi Müzesi ve Efes Tecrübe Müzesi’ne giriş TC vatandaşına 250 TL, yabancı turiste ise 25 Avro. Turistlere tıpkı fiyat Ayasofya Müzesi’nde de uygulanıyor. 15 Şubat’a kadar kapalı olan Efes Tecrübe Müzesi’ne giriş fiyatları ise TC vatandaşına 425 TL, yabancılara ise 850 TL…

Ayasofya, Efes tecrübe müzeleri, devamı da gelecek. Ayasofya müzeyken yoktu. Cami olduktan sonra ortaya çıktı. Sizce neden?

‘BİR ÇİVİ BİLE ÇAKAMAZSINIZ’

Ayrı bir kapı yapıldı Ayasofya’nın girişleri ayrıldı ve tarihi taşların üzerine laminant parke döşendi. Bununla ilgili neler söylemek istersiniz?

İşin gelelim teknik tarafına. Ayasofya’nın girişine, olağanda Ayasofya üzere çok özelliği olan, tarihî niteliği olan yapılara bir çivi bile çakamazsınız. Oraya güya bir büyük onarım çalışması yapılıyor. Mimar Sinan periyodunda yapılan bir minare var, o minarenin etrafında iskele kuruldu. Bu iskelenin altından giriş verdik, orasını garanti altına almak, insanların başına bir şey düşmesini engellemek için, onarım çalışması sırasında bu türlü bir kapı yaptık deniyor. Kapı büsbütün tırnak içinde söylüyorum, çağdaş mimariye nazaran elektrikli stor içinden yeni sentetik ahşap gereç döşenerek yapılmış bir galeriye çıkıyor. Bu galeriler Ayasofya’nın içerisinden üçüncü kata kadar, kubbenin çok yakınına kadar, galeri ismi verilen dar yol üzerinden, yabancı ziyaretçilere daha çok ya da biletli girenlere müzeyi ziyaret etmeleri için imkân sağlıyor. Tamam, buna da bir şey demiyoruz. Ama bu yapıların da Ayasofya’nın özgün mimarisiyle hiçbir ilgileri yok. Bilhassa de kapının! Bununda aslında Ayasofya’nın geçmişine bir saygısızlık olduğunu görüyorum.