Bu teknolojilerin geniş çaplı ve faydalı uygulamaları otomatik çeviriden tıbbi manzara tahliline kadar gidiyor. Yeni uygulamaların sayısı da çığ üzere büyüyor. Bahis üzerine, dijital dönüşüm konusunda uzman olan Tanol Türkoğlu ile konuştuk.

Yapay zekâ her alanda ve toplumları da dönüştürüyor. Dijital topluma evriliyoruz. Bizi neler bekliyor?

Yapay zekâ son bir yılın en tanınan teknolojisi. Bunun temelinde OpenAI firmasının ChatGPT isimli yapay zekâsını dünyaya fiyatsız sunması yer alıyor. Aranılan enformasyona düne kadar arama motorunun listelediği olasılıklar ortasından seçim yapılarak ulaşılıyordu. Artık o seçimi yapay zekâ yapıyor. Lakin yapay zekâ teknolojilerini yalnızca ChatGPT çeşidi yazılımlara indirgemek yanlışlı olur. Yapay zekâ dendiğinde yazılım ya da donanım formunda, otonom çalışan, karar veren, aksiyon alan bir dünya var. Ve bu dünya insanın başrolde oynadığı pek çok sinemanın yeni süperstarı olma yolunda. Örneğin mavi ya da beyaz yakalı işgücü kademeli olarak yerini yapay zekâ dayanaklı yazılım ya da donanıma bırakacak.

‘UÇSUZ BUCAKSIZ BİR EVREN’

Ayakta kalabilmek, yeni oyun alanında kelam sahibi olabilmek paradigma değişimini de beraberinde getiriyor. Türkiye bu bahiste nerede?

Ülkemizde TC Cumhurbaşkanlığı Dijital Dönüşüm Ofisi’nin 2021’de duyurduğu beş yıllık Ulusal Yapay Zekâ Stratejisi var. Bu stratejinin vizyonu “müreffeh bir Türkiye için çevik ve sürdürülebilir yapay zekâ ekosistemiyle global ölçekte kıymet üretmek”. Yalnızca tüketen değil üreten pozisyonda olmayı arzulayan bir strateji. Altı temel öncelik alanı var. Bunlar ana çizgileriyle şöyle sıralanıyor: Yapay zekâ uzman(lığı)ı, Ar-Ge, kaliteli bilgiye ulaşım, sosyoekonomik ahenk, milletlerarası işbirliği ve işgücü dönüşümü.

Özel dal ise çok daha pratik hareket ediyor ve yapay zekâyı gündelik iş süreçlerine dahil ediyor. İnternet sitelerinde yer alan dijital asistanlar buna bir örnek. Öte yandan bireyi ya da müşteriyi daha düzgün tanımlayabilmek için gerekli olan profilleme çalışmalarında da yapay zekâdan dayanak alınıyor. Yapay zekâ üretmek temelde bir algoritma üretmek manasına geliyor. Türkiye’de bu alanda teşebbüste bulunan çeşitli start-up kuruluşlar var. Yapay zekâ uçsuz bucaksız bir cihan üzere. O nedenle “hepsini yönetecek bir yüzük” icat etme refleksi yerine pratik ihtiyaçları karşılayacak yapay zekâlar üretmek çok daha aktif ve verimli olacaktır.

Öte yandan bir yapay zekâ algoritması üretmek çok geniş yelpazede bilgi-beceri sahibi olmayı gerektiriyor. Gerek kullanım gerekse üretim sürecinin ihtiyaç duyacağı marifetlere sahip olamayanların geride kalacağı ortada.

YAPAY ZEKÂ KİMİN İŞLERİNİ ALACAK?

Yapay zekâ insanın elinden pek çok işi alacak diyenlere karşı şu tespit düşünmeye paha: Yapay zekâ hünerlerine sahip olan beşerler, sahip olmayan insanların elinden işi alacak! Bugün nasıl ki bilgisayar kullanmayı bilmeyen bir mimar, bilen bir mimarın gerisinde kalmışsa, yarın da yapay zekâ bilen bir mimar, bilmeyeni geride bırakacak. Böylelikle bilgisayar ve internet ile başlayan dijitalleşmeyle gündeme gelen dijital uçurum (yeni ismiyle kapsayıcılık) daha da derinleşecek. Yapay zekâ tesiri yalnızca üretim değil kullanım alanında da tesirini gösterecektir. Şu an altmış-yetmiş yaşının üstünde olup da uçak biletini internetten alabilen kaç kişi var? Bugün elli-altmış yaşında olanlar da on sene sonra bir yapay zekâ asistanı ile etkileşim kurarak uçak bileti alma konusunda zorlanacaktır. Dijital teknolojiler insanın gündelik ömrünün belirli kısımlarına girebildi. Giremediği alanları fethetmesi de yapay zekâ sayesinde olacak. Geleceğin insanı kendini gerçekleştirmek istiyorsa, tasarım maharetlerine dayalı işler seçmeli. O da olmayacaksa toprak ile uğraşmalı.