Bölgede sıkça dinlenen, çok sevilen ve hürmet duyulan Fairuz’un ta kendisiydi çalan. Müzik on saniye sonra kesildi, lakin salondaki herkes Fairuz’un az sonra ne diyeceğini çok âlâ biliyordu: “Anlat bana, anlat!/ Kentimi anlat bana!/ Ey önümdeki rüzgârın ağaçların ortasından esen rüzgâr/ Ailem hakkında, konutum hakkında bir kıssa anlat!/ Çocukluk komşum hakkında uzun bir hikâye!” (Şehrimi Anlat Bana/Ihkili Aan Baladi)

‘HAFIZAN KAYBOLURSA’…

“Sana yeşil kollarla geliyoruz Antakya!” diyor anlatıcı sahnede, Fairuz’un geçişlerde içli sesiyle gözü yaşlarla dolan seyirciye. Antakya’nın tarihi, aşkları ve barış içinde yaşamayı bilen toplumsal yapısı, şiirsel bir lisanla anlatılıyor oyunun büyük bir kısmında. Ve o kara geceyi, sonrasında yaşananları da es geçmeden sahneye yansıtıyor. Umutla “Geri döneceğiz!” diye haykırılıyor ve unutulmaması içir yaşanan acılar, ekleniyor: “Hikâyelerin ve hafızan kaybolursa ölülerin bile hissesini alacak bundan.”

Yaklaşık bir saatlik performansında çabucak hemen hiç lisanı sürçmeden, tonlamaları ve vurgulamaları yerli yerinde kullanan Canser Dayanır’ı kutlamalı. “Bir Antakya Anlatısı”, yarın saat 19.00’da, Antakya Serinyol Ahmet Gök Tesisleri’nde, 18 Şubat’ta Adana’da, 20 Şubat’ta Mersin’de, 24 Şubat’ta Eskişehir’de, 5 Mart’ta Diyarbakır’da ve 8 Mart’ta Gaziantep’te sahnelenecek.

‘ORONTES MENSURLARI’ ESİN KAYNAĞI

Oyunun muharriri Alım Neşe’ye soruyoruz, “Oyunu 6 Şubat sonrası mı yazdınız?” diye. Oyunun ortaya çıkışının sarsıntıdan evvel olduğunu, şair Faris Kuseyri’nin “Orontes Mensurları” kitabından esinlendiğini söylüyor. Hatta Kuseyri’ye, metni tiyatro oyununa çevirmek istediğini söyleyince onun, “Kitap senindir, istediğin üzere kullan” dediğini de ekliyor. Lakin zelzelede meskenlerinin ağır hasarlı olmasıyla hayatta kalma savaşları sonrası uzun bir mühlet metin üzerinde çalışamadığını söylüyor. Ve bunun bir öyküsü olduğunu söylüyor: “Ağır hasarlı binaya yıkım müsaadesi çıktıktan sonra, meskenden eşyaları çıkarmak için bize vakit ayırdılar. Benim birinci işim bu çalışmayı aramak, bulmak ve kurtarmak oldu. Hatta annem, ‘Herkes çamaşır makinesi, bulaşık makinesi alır, bizim çocuk kitap çıkarıyor’ diye takılmıştı.”

‘RÜYALARIMIZI ENKAZDA BIRAKMAYACAĞIZ’

Oyunun ortaya çıkmasında “Geri Döneceğiz” oluşumunun büyük bir hissesi var. Alım Sevinç, o oluşumun gönüllülerinden. “Edebiyatçı, müzisyen, tiyatrocu, sinemacı… Çocukluğumuzda birlikte top oynadığımız, toplanıp denize gittiğimiz arkadaşlarımızla zelzeleden sonra bu oluşum aracılığıyla buluştuk” diyor Sevinç. Oluşumun daha sonra edebiyat, sanat ve politik bir direniş çizgisi olarak ömrüne devam etmeye başladığını söylüyor ve ekliyor: “‘Geri döneceğiz’ diyoruz fakat sadece fizikî bir dönüş değil, kültürüyle, ömür usulüyle, belleğiyle ancak her şeyiyle, ruhen bir geri dönüşten bahsediyoruz. Ve yalnızca Antakya için değil, Filistin’e de geri döneceğiz. Beşere ve insanın yarattığı hoş şeylere geri döneceğiz. Kentimiz enkaz altında kaldı fakat hayallerimizi enkaz altında bırakmayacağız.”

Neşe, Antakya’nın her manada yağmalandığını lisana getiriyor. Demografik telaşlarının olduğunu söylüyor ve anlatıyor: “Yağmalanıyor Antakya. Yıkılmayan binaların içinde olduğu alanlar bile rezerv alan ilan edildi. Antakya’da bu bahiste kimse rahat değil bu bahiste. Lakin yağmalama sırf fizikî manada olmuyor. Acılarımızı, neye nazaran kıymetlendirecek bu hikaye yarışı düzenleyenler? Bakın bir baba düşünün, sarsıntı anında evvel eşini uyandırıyor, eşi çocuklarına koşarken, çocuklar annelerine koşarken enkaz altında kalıyor. Çocuklarının sesini duyuyor, ‘Baba bizi kurtar’, eşinin sesini duyuyor ‘Çocuklarımızı kurtar’, evvel çocuklarının sesi kesiliyor sonra eşinin. O baba bir hafta sonra enkazdan çıkarıldı… Bu acının mükafatı nedir? Hasebiyle her türlü yağmalaya karşıyız. Sanat hiçbir çaman bu türlü olmadı. Bir kent düşünün her şeyiyle ablukada. Turgut Uyar’ın ‘Büyük Mesken Abluka’da anlattığı üzere. Hayatımızın tümü abluka altında. Tam bu noktada, sanatçı kalemini bu ortamı kırmak için oynatmayacaksa, dilsiz gevezelik yapacaksa kaleminin de sanatının da canı cehenneme. Şöyle acı bir örnek vereyim: Bir direktör arkadaşımdan dinledim. Biz enkazlarla uğraşırken, bazıları dronelarla manzaralar toplamış. Enkazdan can çıkarma sıkıntısından sonra sahiden Antakya için bir şeyler yapmak isteyenler bir biçimde duyulunca, ‘Bizde imaj var, şu kadar para karşılığında veririz’ demişler. İşte bu üzere yağmalardan bahsediyorum.”

‘UMUDUMUZ TETİKTEDİR’

Oyunun esin kaynağı şaire, Faris Kuseyri’ye, “Şiirlerinizin tiyatro oyununa kapı aralamasını nasıl karşılıyorsunuz” diye soruyoruz. Oyunun birinci kitabı Orontes Mensurları’nın sahneye uyarlanmış hali olarak görülebileceğini lakin sarsıntının yarattığı sarsıntının kaçınılmaz biçimde metne yansıdığını söylüyor. “Benim öteki yazılarımdan ve söyleşilerimden de yararlanıldığını memnuniyetle gördüm. Michael Radford’ın ‘Il Postino’sundan ilhamla söyleyelim: Şiir ona gereksinim duyanındır. Orontes Mensurları da o denli. Sonuç olarak ortaya çıkan iş hoş ve doğru” diyor. Ekliyor Kuseyri: “Evet, yıkılan Antakya’mızı hatırlayarak yola çıkacağız. Bu uzun yürüyüşün birinci adımlardan birini atmak ‘Bir Antakya Anlatısı’ grubuna, onların sayesinde de naçiz kitabıma nasip oldu. Ne diyelim? Bizim Asi’miz Orontes, dağları tırmana tırmana akadursun. Umudumuz tetiktedir.”