DPY, büyük teknoloji şirketlerinin (Amazon, Apple, Google’ın ana şirketi Alphabet, Meta, Microsoft ve TikTok’un sahibi ByteDance) piyasadaki sınırsız hakimiyetini dizginlemek hedefiyle kabul ettiği bir dizi düzenlemenin sonuncusu olarak öne çıkıyor.

Bu yeni kurallar dijital piyasaları, “daha adil” ve “daha rekabetçi” hale getirmek üzere “büyük ancak muğlak hedefler” taşıyor ve dünyanın dört bir yanında, teknoloji kesimini denetim altına alma gayretlerinin sürat kazandığı bir periyotta devreye giriyor.

HANGİ ŞİRKETLER ALIŞILMIŞ OLACAK?

İşletim sistemlerinden iletileşme uygulamalarına ve toplumsal medya platformlarına kadar yaklaşık 22 hizmet DPY’nin amacında olacak.

Bunlar ortasında; Haritalar, YouTube, Chrome tarayıcısı ve Android işletim sistemi üzere Google hizmetlerinin yanı sıra Amazon’un Marketplace‘i ve Apple’ın Safari Tarayıcısı ve iOS yer alıyor. Öte yandan Meta’nın Facebook, Instagram ve WhatsApp‘ının yanı sıra Microsoft’un Windows ve LinkedIn‘i de düzenlemeye dahil edildi.

Şirketler, tekrarlanan ihlaller için yıllık global gelirlerinin yüzde 20’sine varan ağır para cezaları ile karşı karşıya kalabilir. Uzmanlara nazaran bu ölçü, milyarlarca doları bulabilir ve hatta “sistematik ihlaller” sonucunda işletmeler, parçalanma tehdidiyle de karşı karşıya kalabilir.

KÜRESEL TESİRLERİ NELER OLACAK?

AB, daha evvel Google ‘ı, antitröst davalarında büyük para cezalarına çarptırmış, toplumsal medyayı temizlemek için sert kurallar getirmiş ve dünyada bir birinci olan yapay zeka düzenlemelerini hayata geçirmişti.

Şimdi ise Japonya, İngiltere, Meksika, Güney Kore, Avustralya, Brezilya ve Hindistan üzere ülkeler, teknoloji şirketlerinin dijital pazarlara hakim olmasını engellemeyi amaçlayan DPY gibisi kuralların kendi mahallî versiyonlarını hazırlıyor.

ABD merkezli bir fikir kuruluşu olan Center for European Policy Analysis’te çalışan Bill Echikson, “Şimdiden dünyanın dört bir yanında taklitlerini görüyoruz. DPY’nin demokratik dünyada dijital düzenleme için bir standart haline geleceğini düşünüyoruz” diyor.

Londra merkezli bir niyet kuruluşu olan Avrupa Islahat Merkezi‘nin müdür yardımcısı Zach Meyers, “Yetkililer, öncü olarak Brüksel’deki düzenlemelere bakacaklar ve şayet işe yararsa, birçok Batılı ülke, başarısızlıkla sonuçlanabilecek farklı uygulamaları ve yaklaşımları benimseme riskini almamak için DPY’yi takip etmeye çalışacak” dedi.

UYGULAMA MAĞAZALARI NASIL DEĞİŞECEK?

Apple, Avrupalı iPhone kullanıcılarının taşınabilir aygıtlarında yüklü olarak gelen App Store dışından da uygulama indirmelerine müsaade vereceğini açıkladı.

Şirket, gelirlerinin büyük bir kısmını, iOS uygulamaları aracılığıyla yapılan abonelik ödemelerinden aldığı yüzde 30’luk ücretten elde ettiği için bu türlü bir atağa uzun müddettir direniyordu. Ayrıyeten Apple, öbür yükleme uygulamalarının “güvenlik riskleri doğuracağı” konusunda ihtarlarda bulundu.

Apple, şirketin ödeme sürece sistemi içinde kalmayı tercih eden Avrupa’daki uygulama geliştiricilerinden aldığı bu fiyatları keseceğini açıkladı. Lakin, üçüncü taraf uygulama mağazaları aracılığıyla yüklenen her iOS uygulaması için 50 avro sentlik bir fiyat eklenecek ki eleştirmenler, geliştiricileri şu anda rastgele bir fiyat ödemeyen mevcut birçok fiyatsız uygulamayı caydıracağını söylüyor.

Brüksel, teknoloji şirketlerinin DPY’ye uyup uymadığını yakından inceleyecek.

AB Rekabet Heyeti şefi Margrethe Vestager, bu hafta yaptığı açıklamada, vazifede geçirdiği 10 yılın akabinde, “Oldukça fazla sayıda antitröst davası gördüm ve kuralların etrafından nasıl dolaşılacağına dair hayli fazla prosedür geliştirildi” dedi.

İNSANLAR, İNTERNETTE NASIL YENİ SEÇENEKLER BULACAK?

Tüketiciler temel hizmetler için varsayılan seçimlere zorlanmayacak.

Android kullanıcıları varsayılan olarak hangi arama motorunu kullanacaklarını seçebilirken, iPhone kullanıcıları hangi tarayıcıyı kullanacaklarını seçebilecek. Avrupalılar, aygıtlarında seçim ekranlarını görecek. Bu ortada Microsoft, insanları Edge tarayıcısını kullanmaya zorlamayı bırakacak.

Amaç, insanların Apple’ın Safari tarayıcısını ya da Google’ın Arama uygulamasını kullanmaya zorlanmasını engellemek. Lakin, piyasadaki küçük oyuncular yeniden de eskisinden daha makûs duruma düşebileceklerinden telaş ediyor.

Berlin merkezli arama motoru Ecosia‘nın CEO’su Christian Kroll, “Eğer beşerler alternatiflerin ne olduğunu bilmezlerse, pek birçoklarının bir alternatifi seçmesi pek mümkün değil. Ben DPY’nin büyük bir destekleyicisiyim. Fakat umduğumuz sonuçları verip vermeyeceğinden şimdi emin değilim” sözlerini kullandı.

Ecosia, Apple ve Google‘ın seçim ekranlarına rakip hizmetler hakkında daha fazla bilgi eklemesi için baskı yapıyor.

İNTERNET ARAMALARI NASIL DEĞİŞECEK?

DYP, şirketlerin kendi hizmetlerini tercih etmesini yasakladığı için birtakım Google arama sonuçları farklı görünecek.

Örneğin, otel aramalarında artık Expedia üzere rezervasyon sitelerinin fazladan bir görseli görüntülenecek. Bu ortada, arama sonucu ekranındaki Google Flights düğmesi kaldırılacak ve site, sırf arama sonucu sayfalarındaki irtibatlar ortasında listelenecek.

Google kullanıcıları, reklamlarla daha uygun hedeflenmelerine yardımcı olmak için dataların şirketin hizmetleri ortasında paylaşılmasını durdurma seçeneğine sahip oluyor.

Meta, kullanıcıların Facebook ve Instagram hesaplarını ayırmalarına müsaade veriyor, böylelikle şahsî bilgileri reklam hedeflemesi için birleştirilemiyor.

DPY, ayrıyeten iletileşme sistemlerinin birbirleriyle çalışabilmesini de kural koşuyor. Kurallar kapsamına giren iki sohbet uygulamasının sahibi olan Meta’nın, Facebook Messenger ve WhatsApp kullanıcılarının kısa bildiri, görüntü ve fotoğraf alışverişini nasıl yapabileceklerine ait bir teklif sunması bekleniyor.