Türk öykücülüğünün ustalarından, toplumcu gerçekçi yazının ve 1950 jenerasyonunun yaşayan en değerli temsilcisi, Türkiye Muharrirler Sendikası (TYS) Lideri Adnan Özyalçıner 90 yaşında. Sanat anat hayatının 70. yılını kutluyor. Sanat hayatının da 70. yılını kutlayan Özyalçıner için doğum günü olan 18 Şubat’ta Everest Yayınları bir kutlama düzenledi. Saadet İtina ve Ömer Erdem’in kolaylaştırıcılığını yaptığı söyleşi ve Nazlı Eray, Zülfü Livaneli, Ahmet Büke, Arlin Çiçekçi üzere muharrirlerin görüntü bildiriyle katıldığı kutlamadan sonra Özyalçıner ile ömrü, edebiyatı ve TYS’yi konuştuk.

• Dile kolay 70 yıl. En evvel bunun nasıl bir his olduğunu sorayım.

Yazmak yaşamak demek bir bakıma. Yaşadıklarınla hesaplaşmak. Kendinle, yaşananlarla, yaşatılanlarla. Ben hikayelerle anlatmak istedim olanları. Bana, topluma. Kendimi ayırmadan, birlikte. Yaşadıklarımızın 70 yılını siyasal, ekonomik, toplumsal, yaşamsal boyutlarıyla öyküledim. Tanıklık mı ettim, tarih mi düştüm, bilemem. Bildiğim, istediğim, özlediğim tek şey: İnsanın insan üzere yaşayabileceği bir toplum sistemi.

• Yaşadığınız en kıymetli olay ne, diye sorarsak neleri anlatırsınız?

Yaşadığımın tüm baskı tertiplerini… Demokrat Parti iktidarının baskıcı ikliminden, 12 Mart’a, 1980 darbesine, 2000 sonrasında bugünü de saran, yaşamakta olduğumuz tüm baskı nizamlarını… Tüm bu baskı periyotları beni derinden etkiledi, yazınsal açıdan hikayelerimi de etkiledi.

GENÇ MÜELLİFLER…

• Edebiyatımızı bugün nerede görüyorsunuz?

Edebiyatımızda yazınsal pahanın yerini reklam kıymeti almış durumda. Beşerden, toplumsal ömürden kopuk bir serüven edebiyatı sürüyor, sürdürülüyor güya.

• Nedir pekala en değerli sorun?

Günümüzde genç muharrirler, nesiller uzunluğu gelişen/geliştirilen edebiyatımızdan habersizler. Okurlar da o denli. Gündelik, marka bir edebiyat sürüyor. Geçmişinden kopuk. Ömür ve toplum gerçeğine odaklandıkça edebiyatın gereği yükselir. Edebiyatın geçmiş bedelleriyle bağları kurdukça gününe de geleceğe de damgasını vurabilir muharrirler. Usta çırak münasebetinden geçtim, günümüz muharrirlerinin kendi ortalarında bir irtibatları yok. Artık gençler, “İhtiyar işte, konuşuyor” derlerse de inanmayın. Biz 1950 jenerasyonu müellifleri ortasında üçümüz, Kemal Özer, Erdal Öz ve ben, birbirimizden ayrılmazdık. Gün uzunluğu ortamızda hayatla edebiyatı, özelliklerini konuşup tartıştığımız üzere mektuplaşarak da bu yaşamsal ve sanatsal niyet alışverişimizi sürdürdük.

ARKADAŞ MEKTUPLARI

• Usta çırak alakasından bahsettiniz. Sizin “el verdim” dediğiniz kimler var?

Can Yayınları’ndan çıkan “Arkadaş Mektupları” buna şahittir. Çıkardığımız mecmualarda, sonradan ünlenecek olan birçok muharririn birinci eserlerini yayımlayarak el verdik. “a dergisi”nde Fahrettin Cüreklibatur ismiyle Cüneyt Arkın’ın hikayelerini yayımladık. “Yeni a dergisi”nde Işıl Zeynegül ismiyle Işıl Özgentürk’ün kısa bir oyunu, Aysel Gülercan ismiyle Aysel Özakın’ı, Hasan Kıyafet’i, Çetin Öner’in birinci hikayelerini, İstek Zelyut’un birinci yazısını, İsmail Uyaroğlu’nun şiiri yayımlandı. “Yazko Edebiyat”ta Ayşe Kulin, Cafer Hergünsel’in hikayelerini yayımladım. TRT Hikaye Mükafatı Birinciliği’nin kazanan Ümit Kaftancıoğlu ve Osman Şahin ile Cumhuriyet’te yapılmış birinci -belki de tek- röportaj benimdir.

Usta bellediğim muharrirler da oldu. Orhan Kemal, Sait Faik Abasıyanık, Haldun Taner ve kitaplarının yasağı kalktıktan sonra okuyabildiğim Sabahattin Ali…

• TYS’nin liderisiniz. TYS’nin de 50. yılı. 50. yılı özel edebiyat matineleri tekrar ömür buldu. Diğer neler yapılacak?

TYS 50 yıldır örgütlü bir gayret veriyor. Kuruluşu, 1971 muhtırasının baskıcı devrin sırasında müellifler mahpusa atılıp azaptan geçerken, kitaplar toplatılırken, insan hak ve özgürlükleri çiğnenirken 1974 yılında gerçekleşti. Gayemiz, tam bir kelam ve yazı özgürlüğünün yaşama geçmesi ve korunması için her türlü yasal çabayı yürütmek, tüzel, toplumsal, kültürel, ekonomik temel hak ve özgürlükleri korumak, saptamak, geliştirmektir. 50 yıl aktiflikleri içinde edebiyat matinelerini canlandırarak baskılara karşı kültürel bir karşı koyuş sağlamak istedik. Birincisi, Dünya Hikaye Günü münasebetiyle hikaye okumalarıyla geçti. Matineler, Kadıköy Barış Manço Kültür Merkezi’nde 15.00-17.00 ortasında 21 Mart’ta, Dünya Şiir Günü, 18 Nisan’da çocuk edebiyatı, 6 Mayıs’ta emek şiirleri, 4 Haziran’da Nâzım Hikmet, Orhan Kemal, Hasan İzzettin Dinamo, Ahmed Arif’in şiir ve hikayeleriyle sürecek. Ayrıyeten bir edebiyat şenliği, şiir ve müzik gösterisi yapmayı da düşünüyoruz.

• 70 yıllık sanat hayatınızda, en çok neyi dilediniz?

İnsanın beşere kulluğunun olmadığı, sömürüsüz, savaşsız bir tertip. Uygarlığı kendi elleriyle yaratan işçi halkın, yarattığı uygarlığın güzellikleriyle zenginliklerini paylaşabileceği bir kardeşlik sistemi.

EDEBİYAT DOSTLARI…

• Türkiye’deki müelliflerin TYS’ye bakışı nasıl?

Son devirlerde yazarlarda sendikayla bağlantı kurma, ilgide olma konusunda bir gelişme var. Genç müellifler da sendikaya üye olmak için müracaatlarını sürdürüyor.

• TYS’yi gençleştirme üzere bir önceliğiniz var mı?

Genç muharrirleri üye yapma uğraşımız sürüyor. Çeşitli kentlerdeki temsilciliklerimiz bu bahiste çalışıyor. Ayrıyeten daha genç kümeleri sendika çeperinde sendika dostları ve edebiyat dostları olarak toplamayı da düşünüyoruz.