Artvinli öğrencilerin 55. TÜBİTAK Araştırma Projeleri Erzurum Bölge Yarışları kapsamında kilitlenme sendromlu ALS hastalıklarının rahatlıkla bağlantı kurmalarına imkan sağlamak için hazırladıkları “ALS Eyetracker” yazılımı birinci oldu.

Arhavi ilçesindeki Ertuğrul Kurdoğlu Fen Lisesi 11. sınıf öğrencilerinden Arda Can ve Osman Berke Koç, Bilişim Teknolojileri Öğretmeni Süleyman Sungur’un danışmanlığında Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumunun (TÜBİTAK) ile Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca düzenlenen müsabakalar için Amyotrofik Lateral Skler (ALS) hastalığının ileri derece versiyonu olarak bilinen “kilitlenme sendromlu”ların gözleriyle bağlantı kurmalarını sağlamak için çalışma yaptı.

Can ve Koç, hastaların 30 ila 50 santim uzaklıktan sistemle kurdukları göz temasıyla isteklerini tabir edebilecekleri hazır bildirilerin yer aldığı ve yeniden göz hareketleriyle klavye üzerinden ileti yazabilecekleri sistem tasarladı.

Geliştirdikleri sisteme WhatsApp uygulaması ile televizyon ile radyo dinleme sekmesi ve gözle yazılan metni sese dönüştüren sekme koyan Can ile Koç’un çalışması, hastaların toplumsal ağlarla bağlantı kurmasına imkan sağlıyor.

Kars, Artvin, Ardahan, Erzincan, Ağrı, Trabzon, Gümüşhane, Rize, Iğdır ve Erzurum’daki ortaokullardan 210 öğrencinin katıldığı yarışta çalışmalarıyla yazılım alanında tasarlan 119 proje ortasından birincilik elde eden Can ve Koç, mayıs ayında Ankara’da düzenlenecek TÜBİTAK 2204 A Lise Öğrencileri Araştırma ve Proje Müsabakaları’na katılma hakkı kazandı.

“Eylemlerin hepsini gözleriyle yapabiliyorlar”

Çalışmanın fikir üreticilerinden Arda Can, AA muhabire, geliştirdikleri sistemin 5 farklı lisanda hizmet verdiğini söyledi.

Can, çalışmalarını daha da geliştirmek istediklerini belirterek, “Geliştirdiğimiz program sayesinde hastalar, WhatsApp kullanabilir, televizyon izleyebilir yahut radyo dinleyebilir. Bu hareketlerin hepsinin yalnızca gözlerini kullanarak yapabilirler.” dedi.

Tasarladıkları programla hastaların tüm isteklerini göz hareketleriyle yapabileceğini söz eden Can, şöyle konuştu:

“Hastanın bilgisayarının durumunu uzaktan denetim etmek için bir taşınabilir uygulama tasarladık. Hastanın bilgisayarının irtibat durumunu buradan yapabiliriz, şarj durumunu izleyebiliriz. Süratli ileti gönderebiliriz. Olağanda bu tıp aygıtlar var fakat yalnızca konuşma üzerine konseyi. Biz bunu WhatsApp, televizyon, radyo bahisleri ekleyerek geliştirdik. Buradaki en büyük gayemiz, her insan karşı tarafa his ve fikirlerini aktarmak istiyor. Bu hastalar hiç hareket edemedikleri ve konuşamadıkları için bunu yapamazlar. Onlara da bu hakkı tanımak istiyoruz. Yalnızca kameradan alınan datalarla kimi denklemler yardımıyla gözdeki irisin pozisyonu hesaplanıyor. Bu pozisyonla da farenin sola, sağa, üst, aşağı hareketleri hesaplanabiliyor.”

Projeyi tüm ALS hastalarına ulaştırmayı amaçlıyorlar

Osman Berke Koç da projelerini kolay bir web kamerası ve fiyatsız bir program yardımıyla tüm ALS hastalarına ulaştırmayı amaçladıklarını söyledi.

Koordinatör Öğretmen Sungur ise öğrencilerinin ALS hastası İngiliz Fizikçi Stephen William Hawking’den esinlenerek projeyi tasarladığını belirtti.

Sungur, projede yalnızca danışmalık yaptığını projeyi özgün olarak öğrencilerinin tasarladığını ve yapay zekadan da yararlandıklarını lisana getirerek, “Yapay zekanın makine ve derin öğrenme üzere muhakkak başlı alt kolları var. Bu çalışmada da Mediapipe isminde bir makine tahsili modeli kullanıldı. Bu Google tarafından geliştirilmiş bir modeldir. Çocuklarımız bu yapay zeka modelini kullanıp bu projeyi geliştirdiler. Yalnızca makine tahsilini yok, işin art planında taşınabilir kısımlar var, onun dışında web tabanı var. Yani geniş bir alanı var.” tabirlerini kullandı.