Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, Bakanlığı ve bağlı kuruluşların bütçelerinin görüşüldüğü TBMM Genel Kurulu’nda milletvekillerine bir sunum yaparak, soruları cevapladı.

Bakan Şimşek yaptığı konuşmada, Orta Vadeli Program’ın (OVP) ana gayesinin, enflasyonda kalıcı düşüşü sağlamak olduğunu belirterek, “Çünkü enflasyonu düşürmeden, Türkiye’de sürdürülebilir yüksek büyümeyi ve kalıcı refahı sağlayamayız. Büyümede dengelenme yani iç talebin daha ölçülü, dış talebin olumlu katkı verdiği, cari açıkta düzgünleşme, mali disiplinin tekrar tesisi, rezerv birikimi ve Kur Muhafazalı Mevduat hesaplarından çıkış OVP’nin başka öncelikli amaçlarıdır. Bu gayelere ulaşmak için haziran ayından bu yana değerli ara kat ettik. Daha uygulamaya koyacağımız ıslahatlar var. Bütün bunlar makro finansal riskleri azaltmıştır. Makro finansal istikrarımız güçleniyor” dedi.

“MAKRO FİNANSAL İSTİKRARIMIZ GÜÇLENİYOR”

Kararlı olduklarını lisana getiren Bakan Şimşek, “Enflasyonu kalıcı olarak düşüreceğiz. Bu OVP’nin en öncelikli gayesidir. Bu hedefle başlatılan nakdî sıkılaştırma süreci devam ediyor. Seçici kredi ve miktarsal sıkılaştırma adımları ile nakdî sıkılaştırmayı destekliyoruz. Para, maliye ve gelirler siyasetleri ortasındaki eş güdüm güçlendirilirken önümüzdeki devirde verimlilik artışı odaklı yapısal dönüşümü önceliklendireceğiz. İktisattaki dengelenme, Türk lirası varlıklara artan ilgi, rezervlerdeki artış ve kurun istikrarlı seyri, enflasyonla çabayı desteklemektedir” sözlerini kullandı.

“ENFLASYONU ÖNÜMÜZDEKİ YIL SONUNDA YÜZDE 36’YA, 2026 YILINDA İSE TEK HANELİ DÜZEYLERE DÜŞÜRMEYİ HEDEFLİYORUZ”

Ağustostan itibaren aylık enflasyonun düşüş trendine girdiğini hatırlatan Şimşek, “Çekirdek enflasyondaki düşüş, çok daha barizdir. Eylül ayında çekirdek enflasyon yüzde 5,3’tü. Ekim’de yüzde 3,7, kasımda yüzde 2 civarına gerilemiştir. Yani enflasyondaki ivme kaybı çok net bir halde ortadadır. 2024 yılı amaçlarımızla uyumlu bir patikaya hakikat evrilmiştir. Hakikaten 12 ay sonrasına ait enflasyon beklentilerine bakarsanız son 2 ayda 5 puan gerilemiş ve amaçlarımıza yakınsamıştır. Yıllık enflasyon düşüşü 2024’ün ikinci yarısında kendisini gösterecektir. Enflasyonu önümüzdeki yıl sonunda yüzde 36’ya, 2026 yılında ise tek haneli düzeylere düşürmeyi hedefliyoruz” değerlendirmesini yaptı.

“HİÇ KİMSEDEN PARA İSTEMEDİK. TÜRKİYE’NİN PARAYA GEREKSİNİMİ YOK”

Bakan Şimşek, “Enerjide dışa bağımlılığı azaltmak için yerli ve yenilebilir güç noktasında kapasitemizi artırma uğraşımızı artıracağız. Bilhassa önümüzdeki devirde yeşil ve dijital dönüşümü hızlandırıyoruz. Seyahatlerimin çabucak hemen hepsinde ana gündem hususlarından bir tanesi yeşil ve dijital dönüşüm olmuştur. Biz hiç kimseden kaynak istemedik. Hiç kimseden para istemedik. Türkiye’nin paraya muhtaçlığı yok” diye konuştu.

“KUR MUHAFAZALI MEVDUAT STOKU DÜŞMÜŞTÜR”

OVP’nin bir öbür gayesinin rezerv birikimi olduğu bilgisini paylaşan Şimşek, “8 Aralık prestijiyle rezervlerimiz mayıs sonuna nazaran 43 milyar dolar artarak tarihin en yüksek düzeyi olan 141.4 milyar dolara ulaşmıştır. Net rezervi de sorabilirsiniz. Net rezervler de 43.9 milyar dolar artarak 38.2 milyar dolara yükselmiştir. SWAP sorununa gelecek olursak: döviz kredi talebi az olduğu için mahallî bankalar, Merkez Bankası ile SWAP yapıyorlar. Mahallî bankalar ile yapılan SWAP’lar çok rutin bir iştir. Ancak yabancı ülkelerle yapılan SWAP’ları dahi çıkarsanız rezervlerimiz artıdır, temel olan da o hesaplamadır. Rezervlerimizdeki artış, ülkemizin kırılganlığını azaltmaktadır. Finansal istikrarı güçlendirmiştir. Tekrar finansal piyasalardaki istikrarı gözeterek, OVP’nin başka kıymetli bir amacı olan Kur Muhafazalı Mevduat’tan çıkış için gerekli adımları attık, atıyoruz. Kur Muhafazalı Mevduat stoku, ağustosta 3.4 trilyon lirayla tepeyi bulmuştu. 8 Aralık prestijiyle 2.7 trilyona düşmüştür. Önümüzdeki devirde Kur Muhafazalı Mevduatı şirketler ve bireyler nezdinde cazip kılan vergi düzenlemelerini de gözden geçireceğiz” dedi.

“MAYIS AYINDA 700 BAZ PUANIN ÜZERİNE ÇIKAN RİSK PRİMİ, BUGÜN PRESTİJİYLE 290 PUANIN ALTINA DÜŞMÜŞTÜR”

OVP’nin çalışıp çalışmadığı sorusuna yanıt veren Şimşek, “İlk olarak ülkemizin risk primi (CDS) değerli ölçüde düşmüştür. Mayıs ayında 700 baz puanın üzerine çıkan risk primi, bugün prestijiyle 290 puanın altına düşmüştür. Borçlanma maliyetlerimiz gerilemiştir. Elhasıl program çalışıyor. Bundan keyifli olmamız lazım. Borçlanma maliyetlerimiz gerilemiş” diye konuştu.

Bu esnada Şimşek, konuşmasına muhalefet sıralarından müdahale olduğu gerekçesiyle milletvekillerine reaksiyon gösterdi. Şimşek, “Yakışıyor mu size? Ben sabahtan beri sizi dinledim. Size yakışıyor mu?” sözlerini kullandı.

“EKONOMİMİZ BÜYÜDÜKÇE, REFAHIMIZ ARTTIKÇA DAHA ADİL BİR BİÇİMDE PAYLAŞACAĞIZ”

“2023 yılında çalışanlarımızın aylık fiyatlarında enflasyonun çok üzerinde artışlar yaparak alım güçlerini destekledik” diyen Bakan Şimşek, “2023 yılı sonu enflasyon gerçekleşme varsayımı yaklaşık yüzde 65. En düşük memur maaşı yüzde 142 arttı. Ortalama memur maaşı yüzde 129 arttı. Minimum fiyat yüzde 107 arttı. En düşük emekli aylığı yüzde 114 arttı. Bakın, enflasyon varsayımı yüzde 65, bütün artışlar yüzde 100’ün üzerinde. Emeklilerimizin bayram ikramiyelerini neredeyse iki katına çıkardık. Emeklilerimize tek sefere mahsus 5 bin lira ek ödeme yapıyoruz. Yalnızca bu sene değil, son 21 yıldır çalışanlarımızı, emeklilerimizi enflasyon ezdirmedik. Son 21 yılda en düşük memur maaşında gerçek artış, yüzde 174. Ortalama memur maaş artışı da yüzde 111. Bunlar gerçek artışlar. Minimum fiyatta bu artış yüzde 201. (Muhalefet sıralarından enflasyona ezildi tabiri üzerine) Gerçek, gerçek, enflasyon konuşulmaz burada. Reelden bahsediyorum. En düşük emekli aylığında gerçek artış ise yüzde 455. Sonuç olarak çalışanlarımızı, emeklilerimizi hiçbir periyotta enflasyona ezdirmedik, ezdirmeyeceğiz. Ekonomimiz büyüdükçe, refahımız arttıkça daha adil bir halde paylaşacağız” değerlendirmesini yaptı.

“VERGİ VERMEYENLERİN, KAYIT DIŞI FAALİYET GÖSTERENLERİN ÜZERİNE GİDECEĞİZ”

Vergi tabanını büyüteceklerini aktaran Şimşek, “Bunu söyledim diye eleştiriliyorum. Benim kastım şu: Vergi vermeyenlerin, kayıt dışı faaliyet gösterenlerin üzerine gideceğiz. Yoksa biz zati taban ücretliden vergi almıyoruz ki” dedi.

“ETKİN, KOLAY VE DAHA ADİL BİR VERGİ SİSTEMİ OLUŞTURMAK İÇİN ÇALIŞACAĞIZ”

Bakan Şimşek, vergi uygulamaları ile ilgili fazlaca tenkit geldiğini kaydederek, “Eleştirileriniz yol gösterici. Mutlu oluyorum. Ben hiç gücenmiyorum. Eksiğimiz varsa düzeltelim. Tenkitlerin özetini söyleyeyim: Vergilerin dar gelirli vatandaşlarımıza yüklendiği, vergi adaletinin sağlanamadığı, dolaylı vergilerin ve vergi yüklerinin yüksek olduğu hususlarda ağır tenkit aldım. Öncelikle şunun altını net olarak çizmek istiyorum: Vergi mevzuatımızda ıslahat gereksinimi açıktır. Bu hususta da ağır bir çalışma içinde olacağız. Bugüne kadar olağan ki makrofinansal istikrarı sağlamak için ağır bir gayret içine girdik. Bir ölçü rahatlamış durumdayız. Artık oturup, tabiri caizse çok daha kalıcı düzenlemeler üzerine yoğunlaşacağız. Şunları yapacağız: Aktif, kolay ve daha adil bir vergi sistemi oluşturmak için çalışacağız. Direkt vergilerin hissesini artıracağız. Yatırım, istihdam, üretim ve ihracatı teşvik etmeye devam edeceğiz. Sürdürülebilir büyümeyi bu çerçevede destekleyeceğiz. Kamu finansı açığının sağlıklı kaynaklarla finanse edilmesi için ek uğraş göstereceğiz. Aktif olmayan istisna ve indirimlerin kaldırılması için bir uğraş içine gireceğiz. Yalnızca yurtdışı kaynak, bilhassa kalıcı kaynak girişini sağlamak için birtakım istisnalar noktasında elimiz rahat olacak. Ben o istisnaları süreksiz olarak hakikat buluyorum. Lakin onun dışındakileri gözden geçireceğiz” diye konuştu.

“ASGARİ FİYATI VERGİDEN MUAF TUTARAK, 595 MİLYAR LİRA VERGİDEN VAZGEÇTİK”

Vergi sisteminin adil olmadığı tenkitlere karşılık veren Bakan Şimşek, “Önemli adımlar atmışız. Mesela, taban fiyatı vergi dışı bırakmışız. Yalnızca taban ücretliler yararlanmıyor. Bütün çalışanlar, taban fiyata kadar vergi vermiyor. 2024 yılında bu olmasaydı ne kadar gelir elde edecektik? 595 milyar lira. Yani biz, 595 milyar lira -asgari fiyata kadar fiyatları vergi dışı tuttuğumuz için- vergiden vazgeçtik. Evet, bu bir vergi harcamasıdır ancak gerçek bir vergi harcamasıdır” dedi.

“ÇOK KAZANANIN VERGİ ORANINI ARTIRMIŞIZ, AZ KAZANANDAN AZALTMIŞIZ”

Gelir vergisi tarifesini ele alan Bakan Şimşek, “Evet, çabucak hemen birçok ülkede olduğu üzere artan oranlı yani çok kazanandan çok almayı amaçlayan bir tarife var. Hükumetlerimiz devrinde vergi adaletini güçlendirmek için en düşük gelir vergisi dilimi yüzde 22’yken biz 15’e indirmişiz. Pekala en üst dilim neymiş? Yüzde 35’miş. Kaça çıkarmışız? Yüzde 40’a çıkarmışız. Artırmışız. Yani çok kazananın vergi oranını artırmışız, az kazanandan azaltmışız” değerlendirmesini yaptı.

“SURİYELİLER VERGİ VERMEK ZORUNDA VE VERİYORLAR”

Gelir vergisi yükünün 2022 yılında Türkiye’de yüzde 11,2, 2002 yılında ise yüzde 15’in üzerinde olduğu bilgisini veren Şimşek, “Dolayısıyla çalışanlar üzerinde vergi yükü düşmüş. İndirilebilir mi? Tarifeler düzenlenebilir mi? Bunlar tartışabiliriz. Fakat çok net bir halde AK Parti hükumetleri devrinde vergide adaleti bu bağlamda sağlamaya yönelik çok kıymetli adımlar atılmış ve gelir vergisi yükü 4 puan düşürülmüştür. Konutta üretilen eserleri internet üzerinden satan esnafı muaf hale getirmişiz. Hükumetlerimiz periyodunda esnaf muafiyetinin kapsamını genişletmişiz. Kolay yordamda vergilendirilen 850 bin esnaftan sıfır vergi alıyoruz. Bu ortada, ‘Suriyeliler vergi vermiyor’ diye bir tenkit geldi. Ülkemizde bulunan yabancılar, şirket kurarlarsa kurumlar vergisine, işletme açarak şahsi faaliyette bulunuyorlarsa gelir vergisine tabidir. Ülkemizde bulunan Suriyeliler yahut öbür bir ülke uyruklarına rastgele bir özel vergi istisnası yoktur. Suriyeliler vergi vermek zorunda ve veriyorlar” dedi.

Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ‘vergi yükünün yüksek olduğu’ tenkitlerine şöyle karşılık verdi:

“Genel vergi yükü sıralamasında Türkiye, yüzde 20.8 ile 38 OECD ülkesi ortasından en düşük vergi yüküne sahip 3. Ülkedir. OECD vergi yükü ortalaması, Avrupa Birliği ortalaması yüzde 41,2. Türkiye pekala? Yüzde 20,8. ‘Dolaylı vergilerin yüksek olduğu’ tenkitlerine gelirsek: Evet, oranlasanız yüksek görünüyor. Kabul ediyorum ancak vergide temel sıkıntımız dolaylı vergi yükünün yüksekliği değil, dolaysız vergi gelirlerinin kâfi seviyede olmamasıdır. Ülkemizde gelir ve yararlar üzerinden alınan vergilerin ulusal gelir içindeki hissesi, yüzde 5,8. OECD ortalaması yüzde 12,3. Gördüğünüz üzere OECD ortalamasının yarısından az. O nedenle bu yılki ulusal gelirimizle değerlendirirsek 1 trilyon 650 milyar liraya tekabül eden bir fark var. Pekala dolaysız vergiler neden yetersiz? İki temel sebebi var. Birincisi, gelir ve kurumlar vergisinde önemli istisna ve muafiyetler var. Çiftçimiz için, minimum fiyatlı için, esnafımız için. Onları topladığınız vakit, esasen ortadaki farkı kıymetli ölçüde açıklıyor. İkincisi de kayıt dışılıktır.”

“KARA PARAYLA GAYRETTE İÇİŞLERİ BAKANLIĞIMIZIN EN BÜYÜK DESTEKÇİSİ HAZİNE VE MALİYE BAKANLIĞIDIR”

Kara paranın aklanması ve terörizmin finansmanı ile çabayı kararlılıkla yürüttüklerini savunan Bakan Şimşek, “2023 yılında, 4 bin 624 belge kapsamında 14 bin 525 kişi hakkında rapor ve bilgi hazırlanarak isimli makamlar, kolluk ve istihbarat üniteleri ile ilgili kamu yönetimleri ile bunları paylaştık, dayanak verdik ve kara parayla çaba ediyoruz. Bu hususta İçişleri Bakanlığımızın en büyük destekçisi Hazine ve Maliye Bakanlığıdır” değerlendirmesini yaptı.