ÇANAKKALE Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Deniz Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Su Eserleri Yetiştiriciliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sevdan Yılmaz yürütücülüğünde gerçekleştirilen projeyle Çanakkale Boğazı’nda müsilajın su eserleri yetiştiriciliği üzerine tesirleri araştırıldı. Doç. Dr. Yılmaz, elde edilen bulgulardan müsilajlı yapı ve beraberinde getirdiği organizmaların, balıklar ve yavru balık besinlerini oluşturan canlı yem olarak bilinen rotifer ve artemialara kontaminasyonu nedeniyle su eserleri üretiminde önemli ekonomik kayıplara neden olduğunu söyledi.

Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Teknolojileri Fakültesi Su Eserleri Yetiştiriciliği Kısmı Öğretim Üyesi Doç. Dr. Sevdan Yılmaz yürütücülüğünde Çanakkale Boğazı’nda ‘Müsilajın Su Eserleri Yetiştiriciliği Üzerine Etkileri’ başlıklı araştırma projesi hayata geçirildi. Proje kapsamında Çanakkale Boğazı’nda su eserleri üretimi yapılan bölgelerde çeşitli çalışmalar gerçekleştirildi. Doç. Dr. Sevdan Yılmaz, çalışmalarda müsilajın bilhassa balıkların canlı yemleri olan rotifer ve artemialara ziyan verdiğini, buna bağlı olarak da önemli ekonomik kayıpların yaşandığını söyledi.

‘TÜRKİYE’DE ÇOK BÜYÜK BOYUTLARA ULAŞINCA FARK EDİLDİ’

Müsilajın çok uzun vakittir görüldüğünü söyleyen Doç. Dr. Yılmaz, 1729 yılına kadar Adriyatik Denizi’nde birinci kayıtları biliyoruz. Türkiye’de çok büyük boyutlara ulaşınca fark edilmiş olmasına karşın aslında uzun yıllardır muhakkak mevsimlerde müsilaj hadisesi gerçekleşmektedir. Su yüzeyinde görülmese de suyun farklı derinliklerinde meydana gelebilen bir durumdur. Su eserleri yetiştiriciliği üzerine tesirleri konusunda çok fazla bir çalışma yoktu. Bu nedenle bu türlü bir çalışma planladık. Çalışmamızın başlangıcı 2020 Eylül ayına dayanıyor. Zira daha evvelki takiplerimizden, her yıl eylül ayında müsilaj olayının belli müddetle devam ettiğini biliyoruz. Eylül ayında başladığımız çalışmayı 2023 başlarında tamamlamış olduk ve bununla ilgili makalelerimizi yayınladık dedi.

‘ÜRETİMDE ÖNEMLİ KAYIPLAR GERÇEKLEŞTİRDİ’

Su eserleri yetiştiriciliği üretiminin her yıl arttığını vurgulayan Doç. Dr. Yılmaz, Bu yıl prestijiyle su eserleri yetiştiriciliğindeki üretim 514 bin tonu aşmış durumda. Bu noktada bilhassa çipura ve levrek, deniz balıkları üretimimizde kıymetli bir yere sahip. Genelde bu balıkların üretimi ‘kuluçkahane’ dediğimiz kara tesislerinde yapılıyor. Kuluçkahaneler suları denizden almak zorunda. Denizde de müsilajlı yapıyla birlikte birçok mikroorganizma, patojenler, bilhassa bakterilerden tutun da virüslere, parazitlere kadar tesise bu balıkların hayatı üzerinde ziyan verebilecek organizmalar ulaşmış oluyor. Bunların balık besinlerine kontaminasyonu, üretimde önemli ekonomik kayıplara neden oldu. Yapmış olduğumuz çalışmada elde ettiğimiz bulgular ışığında bunları tespit ettik. Bilhassa balıkların yemlerini oluşturan canlı yem dediğimiz rotifer, artemiada dahi müsilajlı yapıdan kaynaklı üretim sorunları gerçekleşti. Bu küçük canlıların dahi müsilajla bağlantılı olarak kimi hastalıklara yakalandığını ve birbirlerine yapıştığını tespit ettik diye konuştu.

‘TOPLU VEFATLARINA NEDEN OLDUĞUNU TESPİT ETTİK’

Doç. Dr. Sevdan Yılmaz, açıklamalarına şöyle devam etti

Her ne kadar kara tesislerine su alındıktan sonra çeşitli filtrasyonlardan geçse de müsilajlı yapıyla gelen canlıların tekrardan çiftlik şartlarında, tanklarda çoğalarak, balık larvalarında bile birbirlerine yapışmalara, toplu ölümlere neden olduğunu tespit etmiş olduk. Bilhassa balık larvalarında direkt yahut dolaylı yolla müsilajlı yapı yahut müsilajlı yapının beraberinde getirdiği ziyanlı organizmalar nedeniyle kayıplar olduğunu belirledik. Yetiştirildikten sonra kafeslerde porsiyonluk boya getirilmesi planlanan larvaları şayet bu evrede kaybedersek ‘balık yetiştiriciliği’

de olumsuz etkilenecek, değerli bir sorun haline ortaya çıkacaktır. Müsilajlı yapı ve beraberinde getirdiği organizmalar artemiaya yapışıp hareketlerini kısıtlıyor ve kâfi zenginleşmesine pürüz oluyor. Artemia zenginleşemediği vakit da münasebetiyle balıklara da güçlü bir besin verememiş oluyoruz. Tekrar rotiferde de soruna neden oldu. Bilhassa rotiferler hastalandı, hareketleri kısıtlandı ve balığın sindiremeyeceği yani sindirim sorunu yaşayacağı bir forma dönüşmüş oldu.