CHP PM Üyesi ve Bayan Kolları Genel Lideri Aylin Nazlıaka Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.

– CHP listelerinde kaç bayan aday var, bunlardan kaçı “garanti” diyebileceğimiz yerlerde yer alıyor?

Partimiz 1149 seçim etrafında aday belirledi. Bu adayların 108’i bayan. Bayan adaylarımızın 27’si CHP’li belediyeler tarafından yönetilmekte olan seçim bölgesinde yarışacak. 5 büyükşehirde, 6 vilayette kusursuz bayan adaylarımız var. Tüm bayan adaylarımızın seçilmesi durumunda yönetecekleri toplam nüfus ise 14.7 milyon; yani nüfusumuzun yüzde 18’i.

“KADIN TEMSİLİ 3’E KATLANACAK”

İddialıyız. Bu mahallî seçimlerde bayan temsil oranını en az üçe katlayacağız. Şöyle bir örnek vereyim: Şu anda İzmir’de üç bayan belediye liderimiz var. Yönettikleri toplam nüfus İzmir’in yüzde 3’ü. Halbuki yeni periyotta dokuz bayan belediye liderimizle İzmir’in yüzde 34’ünü yönetmeye talibiz. Yani 10 kat artan bir orandan bahsediyoruz.

“KADIN KOLLARI LİSTELERDE”

Ayrıca Genel Liderimiz Özgür Özel, belediye meclisi üyeliklerinde ve vilayet genel meclisinde, sıralamanın her üç bireyden birinin bayan olacak formda yapılması tarafında güçlü bir irade ortaya koydu. Bu sayede bayanların özgüveni arttı. Mesela ön seçim yapılan yerlerde bayanlar üst sıralarda yer aldı. Bayan kollarında emek veren birçok arkadaşlarımız seçildi.

– Detaylandırmanız gerekirse…

– 100 bin ve üzeri nüfusa sahip belediyelerde gösterdiğimiz bayan aday oranı yüzde 12,4’tür.

– 200 bin ve üzeri nüfusa sahip belediyelerde gösterdiğimiz bayan aday oranı yüzde 14,77’dir.

– 250 bin ve üzeri nüfusa sahip belediyelerde gösterdiğimiz bayan aday oranı yüzde 14,84’tür.

– 300 bin ve üzeri nüfusa sahip belediyelerde gösterdiğimiz bayan aday oranı yüzde 15,53’tür.

– 500 bin ve üzeri nüfusa sahip belediyelerde gösterdiğimiz bayan aday oranı yüzde15,79’dur.

Ayrıca Vilayet Genel Meclis üyeliklerinde ise bildirdiğimiz 1250 adayımızın 95’i bayandır.

– CHP Bayan Kolları olarak bayanların siyasette daha fazla yer alması için neler yapıyorsunuz?

Özetle anlatayım. CHP Bayan Kolları olarak misyonu devraldığımızda, süratle örgütümüzdeki eksiklikleri tespit ettik. Ülkenin yarısından fazlasında ya bayan örgütümüz hiç yoktu ya da âtıl durumdaydı. Süratle örgütlendik. 303 ilçede parti tarihimizde birinci sefer bayan kolları örgütünü kurduk. Tesir alanımızı genişlettikçe ortamıza yeni arkadaşlar katıldı. Bu süreçte 165 binden fazla yeni bayan üyeyi partimize kazandırdık. Yüzde 30’un altında olan bayan üye oranımızı yüzde 34’e çıkardık. Tabi ki gayemiz yüzde 50.

“DEMİR LEBLEBİ BULUŞMALARI”

Örgüt başarısı için motivasyon çok kıymetli. Ortak amaca kilitlenmek, sinerji yaratmak, yürek ve lisan birlikteliği sağlamak kaide. Bu maksatla her hafta salı akşamı eğitimler düzenliyoruz. Görüntü konferans üzerinden gerçekleştirdiğimiz bu eğitimlere zoru başaranlar manasına gelen “Demir Leblebi Buluşmaları” ismini verdik. Şu ana kadar 163 eğitim ve birçok panel, seminer ve çalıştay düzenledik. Ayda bir, 81 vilayet 973 ilçe bayan kolları liderimizle eş vakitli basın açıklaması yapıyoruz. Böylelikle sesimizi ve kelamımızı memleketin her köşesinden çoğaltıyoruz, görünürlüğümüzü artırıyoruz.

“GÖLGE KABİNENIN YARISI KADIN”

Örgütlenmeyi yalnızca parti içinde değil, sivil toplum örgütleri, meslek odaları ve sendikalarla da ördük. Milletlerarası bayan hareketiyle temastayız. Bu tip dayanışma ağları gücümüze güç katıyor.

Kadınların siyasette, bilhassa de karar düzeneklerinde daha fazla yer alması için çaba ediyoruz. Tüm CHP’li belediyelerde eşitlik ünitesi kurulmasını ve mahallî idare takımlarında yüzde 50 cinsiyet kotası uygulanmasını hedefliyoruz. Bayanların siyasette eşit temsilini sağlayabilmek gayesiyle partimiz Siyasi Partiler Yasası’nda değişiklik öngören teklifi Meclis’e sunmuştu lakin AKP ve MHP oyları ile reddedilmişti. Bizler bu teklifte ısrarcıyız. Şu anda partimizin üst idaresini oluşturan Gölge Kabine’nin yarısı bayan, yarısı erkeklerden oluşuyor. Temsil oranımız ve görünürlüğümüz arttıkça, bayanlar siyasete daha fazla ilgi duyuyor.

– Türk siyasetinde bayan temsilinin mevcut durumunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Kadın kimliğinin, ulusal meclislerde ve lokal idarelerde temsili için kritik eşik yüzde 33’dür. Yüzde 33’ün altındaki bir oran, bayanların temsil edilmediği manasına gelir. Bu bahiste ülkemizdeki tablo maalesef müthiş. 1934 yılından bu yana 24 genel seçim gerçekleşti. Toplam 11 bin 985 milletvekili Meclis’te vazife yaptı. Bu vekillerin yalnızca 717’si yani yüzde 6’sı bayanlardan oluşabildi. 2023 genel seçimleriyle Cumhuriyet tarihinin en cinsiyetçi parlamentosu oluştu. Bayanı sahiplendirmekten tutun çok eşliliği savunanlara kadar birçok bayan düşmanı Meclis’e girdi. Son seçimde bayan temsil oranı artmış olsa da oran lakin yüzde 20 olabildi. Kritik eşik olan yüzde 33’ten hala çok uzağız.

“19 SEÇİM 150 BAYAN 32 BİN ERKEK”

– Pekala mahallî idarelerde durum nasıl?

Yerel seçimlerde de tablo farklı değil. Bayanların yerelde seçme seçilme hakkına sahip olduğu 1930’dan bu yana 19 lokal seçim yapıldı, toplamda yalnızca 150 bayan belediye lideri seçildi. Erkeklerde ise bu sayı 32 bin. Son lokal seçimlere nazaran, 1389 belediye liderinin yalnızca 22’si, yani yüzde 2’si bayan. Bayan belediye meclis üyesi oranı ise en fazla yüzde 11 olabildi. Bayan vilayet genel meclis üyesi oranına gelince, o da en fazla yüzde 3’e çıkabildi. Bayan muhtar oranımız ise yüzde 2. Bu bir utanç tablosudur. Bizler bu tabloyu aksine çevirmek ve idarede eşitliği sağlamakta kararlıyız.

– Türkiye’de siyaset yapmak isteyen bayanlar ile siyaset yapan bayanların karşılaştığı en büyük zorluklar nelerdir?

En büyük sorun vakit yoksulluğu zira konut içi işler ve bakım yükü yüklü olarak bayanların üzerinde. Ailede çocuk ya da engelli, yaşlı yahut bakıma muhtaç biri varsa bütün sorumluluk bayana yükleniyor. Bir de siyasetin geç saatlere kadar süren sistemsiz çalışma biçimi ve yüksek temposu düşünüldüğünde, bayanlar için şartlar çok sıkıntı.

“SİYASET İÇİN ERKEK ONAYI GEREKİYOR”

Türkiye muhafazakarlaştıkça, erkeklerin bayanlar üzerindeki tahakkümü arttı. Birçok ailede bayanın siyaset yapması için ailesindeki erkeklerin onayını alması gerekiyor. AKP’nin bayanı kuluçka makinası üzere gören ve anneliği en büyük meslek olarak tarifleyen anlayışı, bayanı klâsik rollere hapsediyor, siyasetten uzaklaştırıyor.

Kadınların siyasette var olabilmesi için ekonomik güç de gerekiyor. Her geçen gün bayan yoksulluğu artarken, bayanlar eğitim ve istihdam dışına itilirken, şiddet sarmalında can çekişirken ekonomik özgürlükten nasıl bahsedeceğiz?

“CİNSİYET KOTASI ŞART”

Ayrıca bayanların siyasette aktif rol alması için gerekli olan cinsiyet kotası birçok partide yok. Olanlar da kotaya tam olarak uymuyor. Bu nedenle partimizin verdiği kanun teklifinin uygulanması çok pahalı olacak zira cezai yaptırımları da var.

– Bayan bir siyasetçi olarak karşılaştığınız cinsiyetçi tavırlarla nasıl başa çıkıyorsunuz?

Ön yargıları yıkmak hakikaten de atomu parçalamaktan sıkıntı. Siyasete erkek işi üzere bakılıyor. Bu nedenle bayan siyasetçilerin erkeklere kıyasla daha fazla çalışması ve daima kendini ispatlaması gerekiyor. Cinsiyetçi tavırlarla ve engellemelerle baş etmenin yolu dayanışmadan geçiyor. İşte bu kademede siyasi partilerin bayan örgütleri devreye giriyor. Kıymetli olan öznel değil genel bir tutum takınabilmek. Toplumsal cinsiyet eşitliğinin önündeki manileri kaldırabilmek. Bu da örgütlü gayretle sağlanabilir. Hiçbirimiz hepimiz kadar güçlü değiliz.

– Bayanların siyasi karar alma süreçlerinde daha fazla kelam sahibi olması için neler yapılabilir?

Yüzde 50 cinsiyet kotası uygulanmalı ve partilerin bayan örgütlerini güçlendirecek adımlar atılmalı. Bayan örgütlerinin kendi bütçesi ve imza yetkisi olmalı. Partide emek veren bayanların dikey geçişkenliği sağlanmalı. Mesela, bizim bayan kollarımız son devirde milletvekilleri, Parti Meclisi Üyeleri, ana kademe yöneticiler, belediye lider adayları ve meclis üyeleri çıkardı. Düzgün örnekler katlanarak artmalı.

– Bayanların siyasette daha aktif olabilmesi için gereksinim duyulan yasal düzenlemeler var mı?

Elbette var lakin Anayasa’ya bile uymayan ve şeri nizama giden yolun taşlarını döşeyen bu iktidar, bize gölge etmesin kâfi. Müjde diye duyurdukları her değişiklikle kazanılmış haklarımızı budadılar. Artık de Uygar Kanun’a göz diktiler. O nedenle diyoruz ki “yasalara dokunma uygula”. Eşitlik bizim iktidarımızda sağlanacak.

– Başta İstanbul Mukavelesinin feshi olmak üzere son yıllarda bayan hakları konusunda yaşanan gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz?

Memleketi karanlığa boğan gerici bir kuşatma altındayız. Laiklik düşmanları, bayanların kazanılmış haklarını tek tek budamaya çalışıyor. Aslında bayanların örgütlü uğraşından korkuyorlar. Korksunlar. Bayan dönüştürendir, gelecek jenerasyonları şekillendirendir. Tam da bu nedenle bayanların büyük çabalarla elde ettiği hakları hukuku askıya alarak yok etmeye çalışıyorlar. İstanbul Mukavelesi biziz, umut uğraşımız.

– Bayana yönelik şiddetle çabada siyasetin rolü nedir?

İstanbul Kontratı derhal yürürlüğe girmeli, 6284 amasız fakatsız uygulanmalı. Şiddetin panzehri eşitliktir. Bu nedenle bayanı hayatın her alanında güçlendiren eşitlikçi siyasetler süratle uygulanmalı. Daha yeni, bir günde 8 kız kardeşimiz erkek şiddetine kurban gitti. Bayan cinayetlerinin azaldığı tek bir yıl var: o da İstanbul Sözleşmesi’ni imzaladığımız 2011 yılı.

“İKTİDAR SAMİMİ DEĞİL”

İktidar bayana yönelik şiddetle çabada samimi değil. Biz samimiyiz. 2020’de ‘YAŞAMHAK’ projemizle alo şiddet çizgisi kurduk. 444 82 85 numaralı telefondan, şiddet mağduru bayan ve çocuklara 7/24 hizmet veriyoruz. Ekonomik şiddetten ruhsal şiddete, dijital şiddetten fizikî şiddete kadar, bütün mağdur bayanları karakollarda, mahkemelerde, hastanelerde, savcılıklarda yalnız bırakmıyoruz. Fiyatsız türel ve ruhsal dayanak veriyoruz. Projemiz kapsamında bugüne kadar yirmi binden fazla bayanın hayatına birebir dokunduk, dokunmaya da devam ediyoruz. Acil durumlarda bayanlar, bize taşınabilir uygulamamız üzerinden basitçe erişebiliyor.

8 MART İÇİN SÜRPRİZ PROTOKOL

25 Kasım Bayana Yönelik Şiddetle Memleketler arası Çaba Günü’nde, CHP’li belediyelerle “Yerel İdarelerde Çalışma Hayatında Şiddet ve Tacizi Önlemeye Yönelik Siyaset Belgesi” imzaladık. Şiddet cürmü işleyenle çalışılmaması, mağdura türel ve ruhsal dayanak sağlanması üzere unsurları var bu dokümanın. 8 Mart Dünya İşçi Bayanlar Günü’nde de tüm belediye lider adaylarımızla bir protokol yapacağız. Ayrıntılarını şimdiden açıklamayayım. Sürpriz olsun.

– Biraz ipucu verir misiniz?

Belediye Liderlerimiz tam eşitliği inşa edecek bir taahhütnamede bulunacak.

“TEK YÜREK OLMA GÜNÜ”

– Bayan hakları ve problemleriyle ilgili öbür siyasi partilerin bayan kolları irtibatınız var mı, bir dayanışma yahut dayanak ağı oluşturulabilir mi?

Biz bayan hakları problemini partiler üstü görüyoruz. Bu bahiste samimi duruşu olan tüm partilerle dayanışma içinde olmayı çok önemsiyoruz. Öteki siyasi partilerdeki mevkidaşlarımla kurduğumuz bir Whatsapp kümesi var. Hepimiz hak çabasını genişletip derinleştirmeliyiz. Gün tek yürek olma günü.

– AKP’nin şiddetle gayrette samimi olmadığını söylediniz. Kelam ettiğiniz kümede AKP Bayan Kolları’ndan partililer de var mı?

Keşke olsa lakin maalesef onlar bayanların değil Erdoğan’ın savunuculuğunu yapıyor. İstanbul Mukavelesi imzalandı, alkışladılar. Fesih edildi, tekrar alkışladılar. Bayanların üç kuruşluk nafakasına göz koyulduğunda, bayanlarla değil erkeklerle empati kuran bir Aile Bakanı var. Biz bayanın insan hakkına içtenlikle sahip çıkan, fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür bayanlarla dayanışıyoruz.

– Genç bayanlar siyasetle ne kadar ilgili, siz onları teşvik etmek için ne üzere çalışmalar yapıyorsunuz?

“İlk Oy Projemiz” var. Birinci sefer oy kullanacak genç bayanları partimize kazandırmak için her ilçede gaye bazlı üye çalışması yapıyoruz. Ayrıyeten gençlik kollarımızla dayanışma içerisindeyiz.

“CİNSİYETÇİ LİSAN İLE BAYANLAR AMAÇ GÖSTERİLİYOR”

– Bayan siyasetçilerin medya tarafından temsili konusunda gözlemlediğiniz sıkıntılar var mı?

Medya, erkek siyasetçilere daha fazla yer veriyor. Bayan haklarının tartışıldığı bir programda bile tüm konuklar erkek olabiliyor. Tartışma programlarında bayanlara çoğunlukla moderatörlük vazifesi düşüyor; yani fikir belirten değil fikir sahiplerinin konuşma sırasını ve mühletini belirleyen oluyorlar. Yandaş medya ise eril zihniyeti ve cinsiyetçi lisanıyla bayan siyasetçileri maksat gösteriyor. Ben de bundan nasibini alanlardan biriyim.