• AKP, Ankara ve İstanbul’da karşı siyasetini ideolojik yapacak. İmamoğlu ve Yavaş’a ideolojik noktadan bir atak yahut atak gerçekleştirecek. Süreç, HDP’nin aday çıkartıp çıkarmaması ile ilgili olacak.
• Haksızlıkları sokağa yansıtmak isteyenler terörizmle özdeşleştirildi. Algı yaratma siyaseti, partileri hassas olduğu noktalarda geri planda bıraktı. İktidarın Meclis muhalefetini dizayn etmesine müsaade verildi.

Eski Devlet Bakanı Ahat Andican Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.

• Kamuoyu YETERLİ Parti’de neyin tartışmasına şahit oluyor?

Sorunu iki kısımlı incelemek lazım. Biri genel siyaset, başkası birtakım ferdî olaylar. Genel siyasetle ilgili olan kısmı seçimlerden sonra ortaya çıkan tabloyla alakalı. Elde edilen olumsuz sonuçlar için parti ve liderliğinde, özeleştiri yapmaksızın, dışarıda hatalı arama üzere bir siyaset benimsendi. Bu siyaset CHP ile GÜZEL Parti ortasında önemli bir fay sınırı ortaya çıkardı.

‘GÜNDEMDE RİSK VAR’

Önümüzde bir mahallî seçimler olmasaydı bu durum sorun yaratmayacaktı. Lakin mahallî seçimlerin olması ve lokal seçimlerde muhalefetin yine işbirliği sürecine girmemesi durumunda büyükşehirler başta olmak üzere, eldekilerin de kaybedebileceği riski gündeme geldi. Bu noktada hem CHP hem YETERLİ Parti seçmenleri ve teşkilatlarında soru işaretleri ortaya çıktı.

• Nedir soru işaretleri?

“Acaba biz tek başına devam etme kararı ile hakikat yolda mıyız?”. İttifakın amiral gemisi olan CHP ile ortada oluşan fay çizgisi, seçimden bu yana gerek DÜZGÜN Parti liderliğinin, gerekse idare takımlarının telaffuzlarını giderek katılaştırdı. Bu fikre seçmen de konsolide oldu.

• 81 vilayette tek başına girme fikrine mi?

Evet. Artık bu süreç içerisinde kimi teşkilat mensupları yahut idare takımında olan birtakım kesitler bu hususta rahatsızlıklarını gündeme getirdiler. Ankara Vilayet Liderini hatırlayın, Malatya Teşkilatı üzere bu alınan kararlarla ilgili rahatsızlık nedeniyle, partiden ayrıldılar yahut istifa etmeleri istendi. Bunlar parti içerisindeki genel siyasetle ilgili meseleler.

• Peki ferdî yahut ferdî mevzular nedir?

Geçen seçimde milletvekili listelerinin bütün üyelerin katılacağı bir ön seçimle yapılacağı savı vardı. Bu evvel temayül yoklamasına, bunun da uygulamada teşkilat yoklamasına çevrilmesi ve kimi teşkilatların, çeşitli nedenlerle ekonomik yardımdan tutun da genel merkezden yapılan telkinler üzere nedenlerle adayları tespit etmeleri. Bu, önemli manada bir sorun sürecini ortaya çıkardı.

• O devir para alınması yahut istenmesiyle ilgili argümanları siz de duydunuz?

Teşkilatların bu tip ekonomik katkılar almaları çoklukla bütün partilerde olur. Lakin bu, teşkilat yoklaması sırasında olduğunda ve teşkilat yoklamasının sonuçları belirleyici öge haline dönüştüğünde rahatsızlık vericidir. Milletvekilleri ile ilgili olan söylentiler var lakin direkt şahit olduğum bir şey yok. O yüzden yorum yapmak istemem.

• Partiden ayrılanların gideceği yerleri de göz önüne aldığınızda Meclis aritmetiği nasıl etkilenir?

Milletvekili olarak ayrılanların Cumhur İttifakı çerçevesinde bir tercihte bulunacakları inancındayım.

Ama umuyorum ki ayrılmalar olmasın. YETERLİ Parti’nin stabilize olması muhalefet açısından çok kıymetli. Muhalefetin en kıymetli sac ayaklarından birisi ÂLÂ Parti. İç dinamiklerindeki sıkıntıları bir an evvel çözmeli. Zira Cumhur İttifakı’na katılan her milletvekili ile birlikte, CHP takımlarından yahut listelerinden Meclis’e girenleri de bir formda gelecekte ikna edilebilmeleri durumunda, Meclis aritmetiğinde referanduma götürecek anayasa değişiklikleri gündeme gelebilir. Bu, Türkiye açısından çok sorunlu bir sürecin başlangıcı olur.

• İYİ Parti siyasette yerini bulabildi mi?

İYİ Parti’nin kurulur kurulmaz seçimlere girip parlamentoda küme oluşturması ve yüzde 10’a yakın oy alması, Türk siyasetinde çok değerli bir gelişme.

Bu gerçekleşmeseydi, metropollerin AKP’den alınması imkansızdı. “Cumhurbaşkanı seviyesinde bir iktidar değişikliği olabilir” ümidi lakin bu biçimde ortaya çıktı.

• Bu ümit sürüyor mu?

Şimdi sineması geriye saralım. 2016-2017’ye kadar durum neydi? AKP iktidarı ile onun karşısında MHP ve CHP’den oluşan bir muhalefet. Tahminen tartı farkı olmakla birlikte bir istikrar vardı. Ama 2016’dan itibaren MHP’nin öbür tarafa katılması, dengeyi bozdu. Daha değerlisi, muhalefette bir boşluk ortaya çıkardı. İşte o noktada DÜZGÜN Parti kuruldu. Bu söylediğimden MHP’nin ardılı yahut mirasçısı olmak manası çıkmasın. MHP’nin karşıya geçmesiyle oluşan boşluğu siyaset bir halde doldurmak durumundaydı. GÜZEL Parti bu boşluğu doldurdu. Yani vakit çok doğruydu. AKP’ye karşı uzun devir, gayret etmiş takımlar bir manada, AKP’nin bir yandaşı yahut koltuk değneği halinde dönüştüler. Bu dönüşme insanlarda, önemli rahatsızlık yarattı. UYGUN Parti bunu yakalamış oldu. Lakin yeterli olmayan şey de şuydu: Partiler aşikâr bir ideoloji, muhakkak bir sosyolojik tabanla birlikte inşa edilmedikleri takdirde daima olamıyorlar. Ve pozisyonları, bir yere oturmadığı sürece de, tabanlarını genişletemiyorlar.

• Konumunu oturtamadı mı?

Evet. Sayın Meral Akşener beni ÂLÂ Parti’ye davet ettiğinde, hedefim “milletvekili olayım” değildi.

İYİ Parti’nin AKP’ye alternatif olabilecek bir potansiyeli yakalayabilme ümidiydi. Ve ben orada kendisiyle yaptığım konuşmalarda üç şart ileri sürdüm. Bir; yeni kurulacak, partinin bir minyatür MHP olmaması. İki; Türk siyaset yelpazesinde milliyetçilik noktasından, merkez sağı da kapsayıp, hatta merkez solun bile kapsayabilecek geniş bir tabana oturması. Üç; hiçbir şartta AKP ile işbirliği, ittifak, gibisi bir şeye girilmemesi. O devirde bunlara “evet” denilince ki ben o sırada bir vakıf üniversitesi kısmını yönetiyordum, maddi ve manevi olarak doyurucu bir hayatım vardı. Lakin bu iktidara karşı bir uğraş için de, bizim üzere insanların elini taşın altına koyması gerektiğini düşündüğüm için de kurucu oldum.

• “Minyatür MHP” dediniz, GÜZEL Parti minyatür MHP mi oldu?

Hayır, minyatür MHP değil, bu tabiri kullanmamıştım o vakit, artık kullanıyorum. Söylediğim şey, MHP’nin bir gibisi olmaması idi.

Şu anda MHP gibisi bir parti haline geldiğini söyleyemem lakin merkez sağı kapsayacak bir parti olmadığını söyleyebilirim.

• İYİ Parti için söyleyebileceğiniz kemik oy var mı?

İYİ Parti’ye oy verenlerin büyük kısmı; Cumhur İttifakı tersi olup CHP’ye oy vermek istemeyenler. Önümüzdeki periyotta DÜZGÜN Parti tek başına seçime girdiği vakit göreceğiz.

• Sarayla işbirliği yapma ihtimali olur mu?

Onu öngörmüyorum. Nedeni de biraz evvel konuştuğumuz gerçekte yatıyor. Yani ÂLÂ Parti liderliği bir formda karar alsa bile tabanın önemli bir tepki göstereceğini düşünüyorum. Yani YETERLİ Parti o hususta bir karar alma noktasına gelemez.

• CHP’deki değişiklik UYGUN Parti’nin tek başına seçime girme kararını tesirler mi?

Özgür Bey’i bu bahiste dengeli bir yaklaşım içerisinde görüyorum. Hatta kurultay öncesi periyotta genel başkanlığın Kılıçdaroğlu’nda olması durumunda ÂLÂ Parti ile bir iş birliğinin olamayacağı, lakin değişim ile kapının açılabileceği formunda bir propaganda da yaptılar. Bence Özgür Beyefendi sonrasında yanlışsız olanı yaptı. Olayı duygusal bir platforma çekmeden çok rasyonel bir yaklaşımla kendisi teşebbüsü başlattı ve görüştüler. Bunun öncesinde Sayın İmamoğlu’nun Sayın Akşener’le telefon görüşmeleri, akabinde Sayın Yavaş’ın ziyaretleri var. Bütün bunlar Özgür Özel görüşmesinin altyapısını oluşturdu.

• Peki nasıl bir sonuç elde edilir?

Pazartesi günü GİK’te bir görüşme yapılacak. GİK’in kararı büyük ölçüde Meral Akşener’in ne düşündüğüyle alakalıdır. Değerli olan o. GİK’te itiraz edecek beşerler olduğunu düşünmüyorum.

Meral Hanım’ın seçimlerden bu yana 81 vilayette bağımsız seçime girmek söylemi tabanı çok konsolide etti.

Bir; CHP’nin uydu, kuyruk partisi pozisyonunda olmanın verdiği rahatsızlık. İki; CHP’nin HDP ile örtülü ya da açık işbirliğinin Cumhur İttifakı tarafından büyük ölçüde PKK bağı bağlamında YETERLİ Parti’ye yansıtılması. Tabanda da bunun bir rahatsızlığa yol açtığını düşünen DÜZGÜN Parti liderliği, bu türlü bir işbirliğine gitmeme kararı aldı.

• İstanbul ve Ankara’da özelinde bu kararın değişimi kelam konusu olmaz mı?

Özgür Özel son konuşmalarında HDP ile temasa açık olduğunu söz ediyor. Şuna da dikkat etmemiz lazım.

CHP işbirliğini İstanbul ve Ankara için istiyor. AKP bu iki kentteki karşı siyasetini adayların belediyede gereğince hizmet verip vermemesi üzerinden değil, genel seçimlerde olduğu üzere ideolojik bazda yapacak. Yani aday oldukları taktirde İmamoğlu’na ve Yavaş’a ideolojik noktadan bir atak yahut bir hücum gerçekleştirecek.

İstanbul ve Ankara’da durumu ideolojiye çektikleri vakit da HDP’in bu vilayetlerde aday çıkarıp çıkarmaması ön plana çıkacak. Bunu büyük ölçüde kullanacaklar. Yani DÜZGÜN Parti açısından geçmişe nazaran İstanbul ve Ankara özelinde değişen bir şey olmayacak. Cumhur İttifakı yeniden birebir yerden YETERLİ Parti’yi vuracak.

• Diğeri vilayetler?

Diğer vilayetlerde bu türlü bir şeye gereksinim yok. Başka vilayetlerde aday olanların geçmişi, aday olanların hizmet kapasitesi, aday olanların bölgeye yönelik hizmetlerinin sonuçları üzerinden bir siyaset oluşturulacak.

• İdeolojik ataktan kelam ettiniz, bunu Ankara’da nasıl yapacaklar?

Süreç, HDP’nin aday çıkartıp çıkarmaması ile alakalı. Ankara’da AKP açısından baktığınızda Sayın Yavaş ile ilgili yolsuzluk mu, hizmet edememe mi gündeme getirecekler? Toplumsal yardımlar vesaire üzere halkla bütünleşme projelerinin olmadığını mı söyleyecekler? Bunların hiçbiri mümkün değil. Geriye yalnızca ideoloji kalıyor. Mansur Yavaş aday olduğu takdirde AKP tabanından hatta MHP tabanından kesinlikle oy alacak.

• İYİ Parti’nin tavrını HDP’nin aday çıkarıp çıkarmaması mı belirleyecek?

Tabii lakin Türk siyasetinde “olmaz” diye bir şey yok. CHP’nin çoğunluğu elinde bulundurduğu vilayetlerden bir ikisinin DÜZGÜN Parti’ye verilmesi durumunda tahminen o vakit tabanına dönüp “Böyle bir kararımız var lakin CHP şu vilayetleri bize veriyor. Biz de İstanbul ve Ankara’da aday çıkarmıyoruz” denebilir.

• AKP ne kadar müddet daha iktidarını MHP ile paylaşır?

Bu noktada da sıkıntıyı yalnızca AKP açısından değerlendirmemek lazım. MHP açısından da bakmak gerekiyor. Bağ iki tarafın da yararlandığı, iki tarafın da çıkar sağladığı bir alaka. Ve MHP açısından baktığımızda yüzde onluk bir oranla ülke siyasetini dizayn edebiliyor. Hiçbir sorumluluğu olmadan, yetkiler kullanabilme ve kadrolaşabilme imkanları var. Münasebetiyle bir halde ayrılma talihi yok. AKP açısından baktığımızda kimi rahatsızlıklar olduğunu görüyoruz. Lakin bu sorunlar teraziye fayda-zarar diye konur. Şayet Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanlığının devam etmesi için bu işbirliğinin daima olması noktasında bir mecburilik görüyorsa bu münasebet devam edecek demektir. Fakat diğer bir alternatifin ortaya çıkabilmesi durumunda ki 50 artı 1’in değiştirilmesi ve cumhurbaşkanının “Kim çok oy aldıysa o Cumhurbaşkanı olsun” halindeki tabirini göz önüne alırsak, bu durum kelepçeden kurtulmasını sağlar.

‘ADIM ADIM TEK ADAM’

• Cumhur İttifakı’nın ısrar ettiği yeni anayasada emel nedir?

AKP’nin anayasada yaptığı değişiklikler bizi bugünlere getiren sürecin basamakları oldu. Sonunda yasama, yürütme ve yargıyı bir şahsın eline veren, kontrolsüz, denetim edilemez ve sorumlu tutulamaz bir Cumhurbaşkanlığı modeli ortaya çıktı.

‘DİN EĞİTİMİ İSMİ ALTINDA ARAP KÜLTÜRÜ ENJEKSİYONU’

• Peki daha ne isteniyor?

Daha çok şey var. 2018’de Sayın Cumhurbaşkanı bir konuşmasında her bahiste başarılı olduklarını ancak kültür konusunda, kültür derken eğitim vesaire üzere, başarılı olamadıklarını söyledi. İslam dinini hayatın her alanında faal hale getirmek gerektiğinden kelam etti. Bu dikkatlerden kaçtı. Ben o periyot Meclis’teki konuşmamda bunu gündeme getirdim. Ancak muhalefet olarak işin üzerine çok fazla gidemedik.

Orada Cumhurbaşkanı tabanına, partisine ve kendi siyasetinin geleceğine yönelik bir program çizdi.

Sonra din eğitimi ismi altında bir Arap kültürü enjeksiyonu gerçekleşmeye başladı. Bunlar dindar ve kindar jenerasyonlar yetiştirme maksadının modülleri olarak önümüzde duruyor.

• Türkiye’nin geleceğinde şeriat tehlikesi var mı?

Şeriata nasıl baktığınıza bağlı. Kur’an’da bir devlet idare modeli yoktur. Devlet idaresi Emevilerden başlayarak günümüzde AKP’ye kadar siyasal İslam’ın bölgelere nazaran çeşitli modeller altında toplumu direktörün aracı haline getirilme sürecidir. Şeriat deyince akıllara Afganistan’daki, İran’daki durum geliyor. Hayır, o denli bir şey değil. Siyasal İslam’ı siz devlet idaresinin ana ögesi haline dönüştürdüğünüz vakit bu Türkiye’ye nazaran şeriattır.

• Yeni anayasada Türkiye’ye nazaran bir şeriat mı olacak?

Bir; siyasal İslam’ı önümüzdeki devirde, anayasa, değişiklikleri, mümkünse yeni bir anayasa ile yapmaya çalışma. İki; kelamda Türk tipi cumhurbaşkanlığı sisteminin tüzel altyapısını değiştirilemeyecek biçime getirme. Üç; Cumhurbaşkanı seçimini tekrar dizayn etme ve Cumhurbaşkanlığının önümüzdeki seçimlerde de aday olabilmesinin önünü açma.

• Yaşam uzunluğu Cumhurbaşkanlığının da önü açılır mı?

Tabii ki. Anayasada yalnızca 101. maddeyi kaldırın. Bitti. Cumhurbaşkanı kendisinden sonra bu sistemin devam etmeyeceği riskini görüyor. Zira bu sistem Devlet Bahçeli’nin de sözüyle biliyoruz, Cumhurbaşkanına nazaran biçilmiş, bireye özel bir sistem. Münasebetiyle Cumhurbaşkanı’nın artık Cumhurbaşkanı olmadığı bir periyoda gelindiğinde bu sistem çökecektir. Cumhurbaşkanı yeni anayasa yahut anayasa değişiklikleriyle uzun vadede kendisinden sonrasını da dizayn edecek bir noktaya götürmek istiyor.

• Saltanat üzere mi?

Yani saltanat babadan oğla bir sistem. Kendinizden sonrakini belirleyebilme dersek tahminen daha gerçek olur.

‘MUHALEFETİ ‘ALGI’ DİZAYN ETTİ’

• Muhalefet ne yapmalı?

Meclis’in yapılanması muhalefetin bir şey yapabileceği noktadan çok uzakta. Meclis’teki çalışmalarla muhalefetin rastgele bir engelleme yapabilecek durumu yok. Hiçbir araştırma, soruşturma, önerge kabul edilmiyor. Çoğunluk karşı tarafta. Önümüzdeki periyotta Cumhur İttifakı tahminen daha da önemli bir çoğunluk elde etmiş olacak. Muhalefetin, Meclis’te nitekim aktif bir muhalefet gerçekleştirmesi mümkün değil. Yalnızca halkta bir farkındalık yaratabilme noktasında mikrofonu kullanabilir.

Gezi olayları nitekim bir toplumsal muhalefetin tipik bir örneğiydi. O da kriminalize ve pasifize edildi. Daha sonraki periyotta yani toplumsal gereksinimlerini yahut uğradıkları haksızlıkları sokağa yansıtmak isteyen bütün toplumsal kısımlar bir manada o periyodun İçişleri Bakanı tarafından pek açık ve net bir biçimde terörizmle özdeşleştirilerek engellendi. Burada tabi o devrin muhalefeti olarak yani benim de milletvekili olduğum devir için kastediyorum, Meclis muhalefeti toplumsal muhalefetle bir iş birliği yapamadı. İktidarın algı yaratma siyaseti, partileri hassas olduğu noktalarda geri planda bıraktı. İktidarın algı yaratarak toplumsal muhalefete dayanak olma yahut ona önderlik etme noktasında Meclis muhalefetini bir manada dizayn etmesine müsaade verildi. Muhalefet, muhalefet yapmaktan çekinir oldu.

‘DAHA MERT OLMALILAR’

Umuyorum önümüzdeki devirde muhalefet partileri kendi boyutlarında sıkıntıyı bu noktadan görerek, iktidarın ülkenin başından gitmesi için siyasetlerini oluştururlar. Daha yiğit olmaları gerekiyor.

PROF. DR. AHAT ANDİCAN KİMDİR?

Özbekistan göçmeni bir ailenin çocuğu olarak 1951 yılında Afganistan’ın Kunduz kentinde doğdu. Birinci ve ortaöğrenimini Akşehir’de tamamladı. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun oldu. Tıpkı fakülteye asistan olarak girdi. 1980’de genel cerrahi uzmanı, 1984’te doçent, 1991’de profesör oldu. Bu devirde tıp mesleğine paralel olarak İstanbul Üniversitesi Tarih Fakültesi’ni bitirdi. 20. ve 21. devirde Anavatan Partisi’nden İstanbul milletvekili seçildi. 55. hükümet’te devlet bakanlığı ve hükümet sözcülüğü yaptı. ÂLÂ Parti’nin kurucularından olan Andican 2018’de İstanbul milletvekili seçildi. Geçtiğimiz haziran ayında ise ÂLÂ Parti’den istifa etti.

Fotoğraflar: Vedat Arık