Getty Images

Navin Singh Khadka | BBC Dünya Servisi Etraf Muhabiri

Nepalli yetkililer, Everest Dağı’na tırmananların artık kendi dışkılarını temizlemek ve bertaraf edilmek üzere ana kampa geri getirmek zorunda kalacaklarını söyledi.

Pasang Lhamu bölgesi belediye lideri Mingma Sherpa BBC’ye yaptığı açıklamada “Dağlarımız kokmaya başladı” dedi.

Everest bölgesinin büyük kısmını kapsayan belediye, uygulanmakta olan daha geniş tedbirlerin bir modülü olarak bu yeni kuralı uygulamaya koydu.

Aşırı soğuklar nedeniyle Everest’e bırakılan dışkı tam olarak bozulmuyor.

Mingma, “Kayaların üzerinde insan dışkısı görüldüğü ve birtakım dağcıların hastalandığı tarafında şikayetler alıyoruz. Bu kabul edilemez ve imajımızı zedeliyor” dedi.

Dünyanın en yüksek tepesi olan Everest Dağı’na ve yakındaki Lhotse Dağı’na tırmanacak dağcıların, ana kampta “dönüşlerinde denetim edilecek” dışkı torbaları satın almaları gerekecek.

Tırmanış dönemi boyunca dağcılar vakitlerinin birçoklarını ana kampta yüksekliğe alışmaya çalışarak geçiriyor. Bu sırada tuvalet gereksinimi için dışkıyı toplayacak varillerin bulunduğu farklı çadırlar kuruluyor.

Ancak tırmanmak üzere tehlikeli seyahatlerine başladıklarında işler daha da zorlaşıyor.

Çoğu dağcı ve dayanak çalışanı tuvaletini kazdığı çukura yapıyor, ancak daha az kar olan yerlerde tuvalet açıkta yapılabiliyor.

Everest Dağı’nın doruğuna tırmanırken çok az insan dışkılarını biyolojik olarak parçalanabilen torbalarda geri getiriyor.

Everest’te ve bölgedeki öteki dağlarda çöp büyük bir sorun olmaya devam etse de Nepal ordusu öncülüğünde her yıl düzenlenen paklık kampanyalarının sayısı da giderek artıyor.

Getty Images

‘AÇIK TUVALET’

Resmi bir sayı olmamakla birlikte, kuruluşu Everest’in tabanındaki birinci kamp ile doruğa yanlışsız dördüncü kamp ortasında yaklaşık üç ton insan dışkısı olduğunu varsayım ediyor.

Chhiring, “Bunun yarısının dördüncü kamp olarak da bilinen South Col’da olduğuna inanılıyor” diyor.

Everest’e seferler düzenleyen dağ rehberi Stephan Keck, South Col’un “açık tuvalet” olarak ün kazandığını belirtiyor.

7.906 metre yükseklikteki South Col, Everest ve Lhotse tepelerine ulaşmaya çalışan dağcılar için bir üs fonksiyonu görüyor. Burada arazi hayli rüzgârlı.

Keck, “Neredeyse hiç buz ve kar yok, bu yüzden her yerde insan dışkıları görüyorsunuz” diyor.

SPCC, Mart ayında başlayacak tırmanış dönemi için tahminen 400 yabancı dağcı ve 800 dayanak işçisi için ABD’den yaklaşık 8.000 dışkı torbası tedarik etti.

BABU SHERPA

Bu torbalar, insan dışkısını katılaştıran ve kokusuz hale getiren kimyasallar ve tozlar içeriyor.

Ortalama olarak bir dağcının günde 250 gram dışkı ürettiği düşünülüyor. Tepe denemesi için ekseriyetle yüksek kamplarda yaklaşık iki hafta geçiriyorlar.

Uygulamanın Everest’te bir pilot proje olarak başlatılıp daha sonra başka dağlarda uygulanmasını önerenler de var.

Aynı vakitte Nepal Dağcılık Derneği’nin danışmanı olan Mingma, “Dağcılar bu cins çantaları Denali Dağı’nda (Kuzey Amerika’nın en yüksek zirvesi) ve Antarktika’da da kullanıyorlar, bu yüzden biz de bunu savunuyoruz” dedi.

Nepal’in merkezi hükümetinin geçmişte birçok dağcılık kuralı gündeme getirip bunların birçoğunu gerektiği üzere uygulamadığı istikametinde tenkitler var.

Pasang Lhamu belediye lideri Mingma, “Devlet ana kamplarda her vakit eksikti ve bu da dağlarımıza müsaadesiz tırmanan beşerler da dahil olmak üzere her türlü usulsüzlüğe yol açtı” diyor ve ekliyor:

“Artık her şey değişecek. Bir irtibat ofisi kuracağız ve dağcıların dışkılarını geri getirmelerini sağlamak da dahil olmak üzere yeni tedbirlerimizin uygulanmasını sağlayacağız.”