Yunan adası Gavda’daki ( Yunanca: Gavdos ) son günümü adanın en büyük ve en tanınan plajı olan Sarakiniko’da geçirdim. Fakat oraya vardığımda, altın rengi kumun derinliklerine gömülmüş yeni ahşap bir tabela beni uyardı: Çıplaklık artık yasaktı.

Girit’in 79 km güneyinde Libya Denizi’nin ortasında yer alan Gavda, Avrupa’nın en güney noktası ve yakın vakte kadar Yunanistan’da çıplak yüzmenin ve çıplak güneşlenmenin özgür olduğu az sayıda yerden biriydi. Hiçbir vakit değiştirilmeyen 1983 tarihli bir Yunan maddesine nazaran, Yunanistan’da çıplaklığa resmi olarak yalnızca çıplaklar kamplarında müsaade veriliyor. Yunanistan’ın diğer yerlerinde gayri resmi biçimde nudist plajlar bulunabilirken ülkenin hiçbir yerinde buradaki kadar güçlü bir kültür yok. Klasik olarak yetkililer buraya göz yummuşlar.

Yaklaşık 20 yıl evvel Girit’ten adaya taşınan ve adanın tek radyo istasyonu olan Gavda FM’in eski sahibi Vasilis Tzounaras, “Gavda’nın sunduğu özgürlüğü diğer hiçbir yerde bulamazsınız” diyor. Tzounaras yakın vakitte getirilen çıplaklık yasağına atıfta bulunarak, “Muhtemelen hayatımın sonuna kadar burada kalacağım. Adada bu türlü bir şey göreceğimi hiç düşünmemiştim” diyor.

Belediyenin Temmuz 2023’te Sarakiniko’da bu tabelaları asması, birden fazla Gavda’da yaşayan ya da Gavda’yı ziyarete gelen yerli halk ve turistler ortasında tartışmalara ve protestolara yol açtı.

Ancak lokal bir haber kuruluşuna konuşan Gavda Belediye Lideri Lilian Stefanaki, yasağa yalnızca turistlerin itiraz ettiğini söyledi. Mahallî halkın yıllardır bunu istediğini belirten Stefanaki “En azından bir ailenin etrafta çıplaklar olmadan yüzebileceği bir plajı olsun istiyorlardı” dedi.

Adanın öteki plajları çıplak yüzmeye açık kalmaya devam ediyor. Lakin birçok kişi Sarakiniko’daki çıplaklık yasağının yakında Gavda’nın öbür yerlerine de sirayet edebileceğinden ve böylelikle adanın DNA’sını tehlikeye atabileceğinden tasa ediyor.

Ada, çıplak yüzmenin yanı sıra, Yunanistan’ın diğer yerlerinde yasak olan, plajlarda hür kamp yapmaya müsaade vermesiyle de ünlü. Bu kıyafetsiz dolaşma hakkı, 1960’lardan bu yana her yaz binlerce sırt çantalı bohem gezginin küçük adaya akın etmesine neden oldu.

Gavda’nın eski belediye lideri Gelli Kallinikou, “Yakında adanın geniş bir bölgesinde hür kamp yapmayı da yasaklamak üzere bir niyet olduğunu duydum” diyor. Bunun gerçekleşmesi durumunda ise adanın ve iktisadının sonu olacağını savunan Kallinikou şöyle devam ediyor:

“Ben belediye lideriyken, her yıl Gavda’da çıplaklık ve hür kampa müsaade verildiğine dair resmi bir karar almak zorundaydık. Bu karar 1992 yılında belediye meclisi tarafından çıplak yüzmek isteyen insanların kendilerini inançta hissetmeleri için başlatıldı.”

Bu 30 kilometrekarelik adanın tarihi, kelam konusu zıt kültür şöhretinden çok daha derinlere uzanıyor. Homeros’a nazaran Gavda, su perisi Kalipso’nun Odisseus’u çok sevdiği İthaka’ya dönmeden evvel yedi yıl boyunca tuttuğu yer. 1930’larda ise Yunan hükümetinin komünistleri sürgün ettiği bir ada haline geldi. Lakin 1960-70’lerde hippi kültürünün yükselişiyle birlikte Gavda bir bohem tatil beldesi olarak şöhret kazandı.

1971 yılında yalnızca 142 kişinin kalıcı bir biçimde ikamet ettiği Gavda, kısa müddette alternatif bir ömür üslubu cenneti haline geldi. Beşerler kıyıda kamp yapmaya, ateş yakmaya, kendi yemeklerini pişirmeye ve çıplak yüzmeye başladı.

Sarakiniko’yu ziyaret etmeden bir gün evvel, Trypiti plajına ulaşmak için yakıcı bir güneş altında 10 km güneye, Gavda’nın öbür tarafına yanlışsız yürüdüm. Burada Avrupa’nın en güney noktasını işaret eden, kayalık bir zirveye yerleştirilmiş 2,5 metrelik ahşap bir sandalye bulunuyor.

Sandalye, 1986’daki Çernobil nükleer felaketinden sonra Gavda adasına gelen bir avuç Rus bilim insanı tarafından yapılmış. Bilim insanlarının radyasyona maruz kaldıkları ve Sovyet hekimlerin da onlara güzelleşirken mümkün olduğunca doğal bir ortamda kalmalarını tavsiye ettikleri söyleniyor. Bu yüzden de kaldıkları müddet boyunca, pak hava alabilmek ve uçsuz bucaksız denizin enginliğini seyredebilmek için bu sandalyeyi inşa etmişler ve deniz burnunun kenarına çimentolamışlar. Kendimi derme çatma bu anıtın üzerine bıraktığımda, deniz gökyüzüyle fasılasız mavi bir tonda buluştu.

Yunanca “oyuk” manasına gelen Trypiti kıyısından en yakın köy Vatsiana. Orada, dört kişilik ailesiyle birlikte Avrupa’nın en güneyinde yaşayan Nikos Lougiakis ile tanıştım. Lougiakis buzlu Yunan kahvesinden bir yudum alırken, “Hayatım boyunca burada yaşadım” diyor.

“Trypiti’den gelirken herkesin gördüğü birinci burası. Bölgede rastgele bir bakkal da yok. Bu yüzden kıyıdan gelen beşerler çoklukla burada durup su istiyordu. Ben de bu küçük kafe-restoranı açmaya karar verdim.”

Dokuz yılın akabinde Lougiakis’in kafesi artık, katsikaki tsigariasto ile meşhur. Bu oğlak etinin, güveçte zeytinyağı ve soğan ile pişirildiği klasik bir Girit yemeği. Patates kızartmasıyla sunuluyor. Lougiakis, demir çitlerin üzerinde duran büyük boynuzlu bir keçi kafatasını gösterirken gururla “Burada aşçı benim ve et de bana ilişkin. Keçileri de ben yetiştiriyorum” diyor.

Belediye liderinin son kararını sorduğumda ise Lougiakis, bunun adanın tüm havasını değiştirebileceğinden korktuğunu söylüyor. Bu yıl pek çok kişinin bu nedenle seyahatlerini iptal ettiğini belirten Lougiakis şunları söylüyor:

“Bu beşerler aileme bakmamda bana yardımcı oldular. Adada para harcıyorlar ve hiçbir vakit restoranıma çıplak gelmediler. Bana hürmet duydular.”

Yerel halka nazaran, bu yaz Gavda’ya evvelki yıllara kıyasla çok daha az insan geldi. Benim ziyaretim esnasında da Sarakiniko alışılmadık bir formda boştu. Tzounaras, “Normalde Sarakiniko’da kamp yapan birçok insan öbür plajlara taşındı” diyor.

Sarakiniko, Gavda’daki tavernaların ve küçük marketlerin birçoklarının bulunduğu ve birden fazla turistin ve ada halkının toplandığı bir yer. Gavda Ziyaretçi İnisiyatifi’nden beşerler toplumsal medyada #Save_Gavda (#GavdauKurtar) etiketiyle bir kampanya başlattı. Adanın prestijini müdafaaya teşvik eden bu insanların eforlarıyla birlikte bu yaz yasağın akabinde protestolar da oldu.

2021 nüfus sayımına nazaran Gavda’da 208 kişi yaşıyor, lakin Tzounaras gerçekte yalnızca yaklaşık 70 kişinin tam vakitli olarak burada olduğunu kestirim ediyor. Kışlar burada sert geçebiliyor. Şiddetli rüzgarlar feribotları ve materyal tedariğini günlerce hatta haftalarca engelleyebiliyor. Lakin bölge sakinleri yönetim ettiklerini söylüyor.

Vatsiana’da Lougiakis ailesinin çabucak kuzeyinde yaşayan Eleftheria Vailakaki, “Yazın insanların gelip geçtiğini görüyorsunuz fakat kışın neredeyse hiç kimse yok” diyor.

Adanın az sayıda asfalt ve çakıllı yolu var. Tabanın ekseriyetle kumla olduğu yollarda toplu taşıma, iki eski otobüsle yapılıyor. Badem sütü ve glütensiz eserler üzere gereçler şimdi Gavda’ya ulaşmamış.

Çıplaklık yasağının önümüzdeki yaz Gavda’nın tüm plajlarını kapsayıp kapsamayacağını ya da hür kamp yapmaya müsaade verilip verilmeyeceğini kimse bilmiyor. Lakin Kallinikou’nun da dediği üzere, “Gavda’da çıplak ve giyinik her vakit bir ortada var oldu… Burada uçabileceğinizi, kanatlarınızı açıp uçabileceğinizi hissediyorsunuz.”