BBC’nin 7 Ekim’de İsrail’e yapılan atağa ait imgeler üzerinden yaptığı tahlil ve araştırma, beş Filistinli silahlı kümenin daha baskına katıldığını ve bu kümelerin 2020’den itibaren askeri tatbikatlarda Hamas ile birlikte eğitim aldıklarını gösteriyor.

Gruplar Gazze’de, 7 Ekim baskını sırasında kullanılan taktiğe çok benzeyen ortak tatbikatlar gerçekleştirdiler ve kimilerini toplumsal medyada yayınlandılar. Bu tatbikatlardan biri İsrail ile sonu belirleyen duvara bir kilometreden yakında yapıldı.

Sonuncusu ataktan 25 gün evvel gerçekleştirilen bu tatbikatlarda rehin alma, kibbutz tipi yerleşkelere baskın yapma ve İsrail savunmasını aşma planları yapıldı.

BBC Arapça ve BBC Verify (BBC Doğrulama Servisi) grupları ortak çalışarak, Hamas’ın bölgeyi savaşa sürükleyen İsrail baskını için Gazze’deki kümeleri nasıl bir ortaya getirdiğini araştırdı.

“Birliğin göstergesi”

29 Aralık 2020’de Hamas başkanı İsmail Haniye, kod ismi ‘Güçlü Sütun’ olan ve Gazze’deki silahlı kümelerin iştiraki ile yapılacak dört tatbikatın birincisini “güçlü bir bildiri ve birlik işareti” sloganı ile duyurdu.

Hamas, 10 Filistinli silahlı kümesi daha bir “ortak operasyon merkezinde” bir ortaya getiren savaş oyunu biçimi tatbikatta baskın güç pozisyonundaydı.

Bu yapı, Gazze’deki silahlı kümeleri bir merkezi komuta sistemiyle koordine etmek için 2018 yılında kuruldu.

2018’den evvel Hamas, Gazze’nin en büyük ikinci silahlı kümesi olan ve tıpkı Hamas üzere İngiltere ile kimi başka Batı ülkeleri tarafından terör örgütü olarak görülen Filistin İslami Cihadı (PIJ) ile resmi halde koordineli hareket ediyordu.

Hamas da evvelki çatışmalarda bölgedeki öbür kümelerle birlikte savaşmıştı. Lakin Haniye’nin duyurduğu 2020 tatbikatı, daha geniş bir birleşmenin delili olarak ilan edildi.

Hamas başkanı, bu birinci tatbikatın silahlı kümelerin “her vakit hazır olduklarını” gösterdiğini savundu.

2020 tatbikatı, sonrasındaki üç yıl boyunca gerçekleştirilen ve her biri toplumsal medya kanallarında yayınlanan, gösterişli görüntülerle duyurulan dört ortak tatbikatın birincisiydi.

BBC, iletileşme uygulaması Telegram’da yayınlanan imajlardan, Güçlü Sütun tatbikatlarına kendilerine mahsus baş bantları ve amblemleriyle İslami Cihat dahil 10 kümenin katıldığını görsel olarak tespit etti.

Bu kümelerden beşi, 7 Ekim’in akabinde, taarruza katıldıklarını gösterdiğini sav ettikleri görüntüler yayınladı. Öbür üçü de Telegram’da baskına katıldıklarını sav eden yazılı açıklamalar yaptı.

Bu kümelerin savaştaki rolü, rehine krizi ile daha görünür hale geldi. İsrail topraklarından kaçırılan birçok rehine, bu kümelerin elindeydi. Ve Hamas üzerinde rehinelerin yerlerini belirleme baskısı oluşuyordu.

Bu kümeler ortasından İslami Cihat, Mücahidin Tugayları ve El Nasır Selahaddin Tugayları ellerinde İsrailli rehineleri olduğunu argüman ediyor.

Gazze’deki süreksiz ateşkesin akıbetinin, Hamas’ın bu rehinelerin yerlerini tespit etmesine bağlı olduğu belirtiliyor.

BBC

Bu silahlı kümelerin farklı yapıları, katı İslamcı geleneğe kıyasla daha laik yapılara uzanıyor olsa da, İsrail’e karşı şiddet kullanma konusunda hiçbirinin çekincesi bulunmuyor.

Hamas açıklamalarında Gazze’deki farklı silahlı kümeler ortasındaki birlik bulunduğunu tekraren vurguladı. Küme, İsrail’e atak tatbikatlarında eşitlik içinde hareket edildiğini savunsa da, İsrail’e hücum planında önder rolünü sürdürdü.

İlk manzaralarda, bir sığınakta bulunan maskeli kumandanlar tatbikatı yürütüyor üzere görünüyor ve sonrasında yaylım roket atışı başlıyor.

Sonraki manzarada ağır silahlı savaşçılar İsrail bayrağı bulunan geçersiz bir tankı ele geçiriyor. Araçtaki bir savaş esiri sürüklenerek rehin alınıyor ve sonraki bir manzarada binalara baskın yapıldığı görülüyor.

Videolardan ve şahit sözlerinden, bu görüntüdeki her iki taktiğin, askeri amaçlara yapılan ataklarda ve siviller amaç alınırken kullanıldığı anlaşılıyor. 7 Ekim’deki Hamas akınlarında İsrail’de yaklaşık 1200 kişi öldürüldü ve tahminen 240 kişi rehin alındı.

‘Dünyaya göstermek’

Güçlü Sütun tatbikatlarının ikincisi neredeyse tam olarak bir yıl sonra yapıldı.

Hamas’ın silahlı kanadı İzzeddin El Kassam Tugayları kumandanlarından Ayman Nofal, 26 Aralık 2021’deki tatbikatın maksadının “direniş kümelerinin birliğini teyit etmek” olduğunu aktarıyor.

Nofal bu bildirisinde, yapılan tatbikatların “düşmana, Gazze sonundaki duvarların ve mühendislik tedbirlerinin onları korumayacağını göstereceğini” söylüyor.

Hamas’tan bu devirde yapılan bir öteki açıklamada ise tatbikatların bir hedefinin, Gazze’ye yakın yerleşimlerin nasıl özgürleştirileceğini göstermek olduğu kaydediliyor.

Bu tatbikat 28 Aralık 2022’de tekrarlandı ve binalardan sivillerin çıkarıldığı, askeri araçların ele geçirildiği tatbikat manzaraları toplumsal medyada paylaşıldı.

BBC

Bu tatbikatlar İsrail içinde de haber oldu. Hasebiyle ülkenin ünlü istihbarat teşkilatlarının bunları yakından izlemiyor olmaları düşünülemez.

İsrail ordusu daha evvel Hamas’ın eğitim faaliyetlerini engellemek için hava hücumları düzenlemişti. Nisan 2023’te, üç yıl evvel birinci Güçlü Sütun tatbikatının yapıldığı alanı bombaladılar.

7 Ekim’den haftalar evvel, Gazze hududu yakınındaki gözetleme kulelerinde misyon yapan bayan askerler, alışılmadık derecede fazlalaşan insansız hava aracı faaliyetlerini rapor etti. Hamas’ın bulundukları kule üzere müşahede noktalarını ele geçirmek için kule maketleri ile eğitim yaptığını bildirdiler.

Ancak İsrail medyasında yer alan haberlere nazaran, sundukları raporlar görmezden gelindi.

İsrail ordusunun Gazze’deki eski kumandan yardımcısı Tuğgeneral Amir Avivi BBC’ye şunları söyledi:

“Bu eğitimi verdiklerine dair çok fazla istihbarat vardı; sonuçta görüntüleri herkese açıktı ve tatbikatlar da İsrail hududuna sırf yüzlerce metre uzakta yapılıyordu”

Ancak Avivi, ordu tatbikatlardan haberdar olsa da, bu tatbikatların “ne için yapıldığının belirli olmadığını” savundu.

İsrail ordusu 17 Ekim 2023’te Hamas kumandanlarından Nofal’ı öldürdüğünü duyurdu.

BBC

İsrail’in gözünün önünde…

Hamas tatbikatların gerçekçi olmasını sağlamak için büyük gayret harcadı.

2022’de, Gazze ile İsrail ortasında İsrail ordusu tarafından denetim edilen Erez geçiş noktasından yalnızca 2,6 km uzakta inşa edilmiş düzmece bir İsrail askeri üssüne akın tatbikatı yapıldı.

BBC Verify Gazze’nin en kuzeyinde, güvenlik bariyerinden yalnızca 800 metre uzaklıktaki bölgenin yerini, coğrafik özelliklerini tatbikat görüntüleri ve uydu manzaralarından karşılaştırarak tespit etti. Bu tatbikat bölgesini Kasım 2023’te Bing Maps’te hala görebilmek mümkündü.

Eğitim kampı İsrail’in bir müşahede kulesi ve yükseltilmiş gözleme noktasından yalnızca 1,6 km uzaklıkta. Bu müşahede noktaları, İsrail’in milyonlarca dolar harcayarak inşa ettiği güvenlik bariyerinin ögeleri.

BBC

Tatbikat için kurulan bu geçersiz İsrail askeri yerleşimi, taban düzeyinin birkaç metre altında. Bu nedenle İsrailli devriye takımları tarafından birinci anda fark edilmemiş olabilir. Lakin buradan yükselen patlama dumanları için bu söylenemez ve İsrail ordusunun havadan müşahede yaptığı da biliniyor.

Hamas bu bölgeyi bina baskınları, rehin alma ve güvenlik bariyerlerini imha etme talimleri için kullandı.

BBC Verify, uydu imgeleri de dahil kamuya açık kaynaklardan derlediği bilgilerle, Gazze’de 9 farklı bölgede 14 talim alanını tespit etti.

Bu bilgiler, Birleşmiş Milletler’in (BM) bir yardım dağıtım noktasının yalnızca 1,6 km uzağında bir bölgede iki sefer tatbikat yapıldığını gösteriyor. BM’nin Aralık 2022’de yayınladığı resmi bir görüntüde art planda bu alan görülüyor.

BBC

Havadan, denizden ve karadan

10 Eylül 2023’te, kendi tabirleriyle “Ortak Komite Merkezi”nin Telegram üzerinden yayınladığı manzaralarda, askeri kıyafetli bireylerin Gazze sonu boyunca uzanan güvenlik bariyerinki İsrail askeri noktalarını gözetlediği görülüyor.

Bundan iki gün sonra “Güçlü Sütun” tatbikatlarının dördüncüsü yapıldı ve 7 Ekim’de yapılacak olan akının tüm taktikleri burada denendi.

Savaşçılar son tatbikat imajlarında, asıl hücumda İsrail’in güneyindeki sokaklarda kullandıkları Toyota araçları kullanıyordu.

Öte yandan, Hamas’ın yayınladığı Güçlü Sütun tatbikatı imgelerinde, asıl hücumlarda kullandığı motosiklet ve motorlu paraşütler yer almıyor.

Motorlar lakin Hamas’ın 7 Ekim’den üç gün sonra yayınladığı tatbikat görüntüsünde, yıkılan güvenlik çitleri ve bariyerlerden geçerken görülüyor. Bu taktik 7 Ekim hücumlarında kullanıldı. Araştırmamızda daha evvelki görüntülerde buna emsal bir imgeye rastlamadık.

Savaşçıların motorlu paraşütler kullandığı manzaralar de 7 Ekim öncesi paylaşılanlar ortasında yer almıyordu.

BBC Verify’ın ulaştığı bilgilere nazaran, bu imgeler 25 Ağustos 2022’den kısa bir mühlet evvel çekildi ve bir bilgisayarda “Kartal Filosu” -Hamas’ın hava kuvvetlerine verdiği isim- ismiyle saklandı. Bu da motorlu paraşütlerle taarruz planının bir yıldan uzun müddettir planlandığını gösteriyor.

BBC

Sürpriz unsurlar

7 Ekim hücumlarından evvel, İsrail ordu yetkililerinin verdiği bilgilere nazaran, Hamas’ın Gazze’de yaklaşık 30 bin savaşçısının olduğu varsayım ediliyordu. Hamas’ın bunun yanında, daha küçük kümelerden da birkaç bin savaşçıyı kendi yanına çekebileceği düşünülüyordu.

Hamas, başka kümelerin dayanağı olmasa bile, Filistinli silahlı örgütler içinde açık orta en kuvvetlisi. Bu da Hamas’ın başka kümeleri da harekete geçirmesinin, kendi sayısını artırmanın yanında, Gazze’deki genel takviyesini de artırma gayesi taşıdığını gösteriyor.

İsrail ordusunun birinci varsayımlarına nazaran 7 Ekim hücumlarına Hamas dışından yaklaşık 1500 kadar savaşçı katılmıştı. Fakat Times of Israel’in bu ay başında yayımladığı haberde, İsrail ordusunun bu iddiasını 3000’e yükselttiği bilgisi yer alıyor.

Gerçek sayı net olmasa da datalar, Gazze’deki silahlı ögelerin görece küçük bir kısmının ataklara katıldığını gösteriyor. Küçük kümelerden tam olarak kaç savaşçının akınlarda ya da Güçlü Sütun tatbikatlarında rol aldığını teyit etmek mümkün değil.

Lübnan ordusunun eski bir Tuğgenerali olan, şu an Orta Doğu Araştırma ve Araştırma Merkezi’nde güvenlik analisti olarak çalışan Hisham Jaber’e nazaran, Hamas taarruz öncesinde farklı kümelerden dayanak oluşturmaya çalışması “Hamas’ın en başından en son planına nazaran hareket ettiğinin ve günü gelince de öteki kümelerden hücuma katılmalarını istediklerinin bir göstergesi”.

Londra’daki Kings College’da Güvenlik Çalışmaları kısmından Andreas Krieg’e nazaran de “Planlama merkezi olsa da uygulama merkezi değildi. Her grup planı uygun gördüğü biçimde uygulamaya koydu”.

Krieg, Hamas içinden konuştuğu insanların, İsrail savunmasının zayıflığına şaşırdıklarını da ekliyor. Krieg’e nazaran militanlar çevrimdışı (offline) tekniklerle haberleşerek İsrail’in nezaret teknolojisini baypas etti.

Avrupa Dış Alakalar Kurulu’ndan Orta Doğu uzmanı Hugh Lovatt da İsrail’in Hamas’ın ortak askeri tatbikatlarından haberi olabileceğini lakin bunları büyük bir akının belirtileri olarak görmek yerine, Filistin toprakları içindeki standart aksiyonlar olarak kıymetlendirerek “çok yanlış sonuçlar çıkardığını” belirtiyor.

Bu araştırmamızda ulaştığımız bilgileri İsrail ordusuna sorduğumuzda “şu an terör örgütü Hamas’tan yönelen tehditleri bertaraf etmekle meşgul oldukları ve muhtemel yanılgıların daha sonra değerlendirileceği” karşılığını aldık.

İsrail’in 7 Ekim hücumlarını tedbire fırsatlarını kaçırıp kaçırmadığını değerlendirmesi yıllar alabilir. Ve bunun ordu, istihbarat servisleri ve hükümet üzerinde sarcısı tesirleri olabilir.

Paul Brown, Kumar Malhotra ve Abdirahim Saeed de bu makaleye katkıda bulunmuştur.