HIV Enfeksiyonu Derneği (HIVEND) İdare Heyeti Üyesi Prof. Dr. Bilgül Mete, yapılan çalışmaların; erken teşhis ve ömür uzunluğu tedaviyle birlikte HIV ile yaşayan bireylerde beklenen ömür mühletinin, HIV ile enfekte olmayan yaşıtlarla misal olduğunu gösterdiğini belirterek, “HIV enfeksiyonu artık ölümcül bir hastalık değil, erken teşhis ve ömür uzunluğu tedaviyle birlikte kronik, yönetilebilir bir hastalık.” dedi.

Dernek tarafından “1 Aralık Dünya AIDS Günü” münasebetiyle Beyoğlu’ndaki bir otelde basın toplantısı düzenlendi.

Toplantıda konuşan Dernek Lideri Prof. Dr. Fehmi Tabak, HIV/AIDS ile ilgili birinci hadiselerin 1980 yılında tanımlandığını söyledi.

HIV’in “İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü” olarak tanımlandığını, AIDS’in ise bu virüsün daha ileri evresi olduğunu belirten Tabak, hastalığın en kıymetli özelliğini “bulaş sonrası, ileri evrelere gelmediği takdirde hiçbir belirti vermemesi” halinde aktardı.

Virüsün sessizce ilerlerken diğerlerine bulaşmayı da sürdürdüğüne dikkati çeken Tabak, hastalığın farkında olunması ve tedaviye başlanılmasıyla bulaşma durumunun da yaşanmadığını söz etti.

“TANI ALMAYANLAR HIV’IN YAYILMASINA ARACILIK EDİYORLAR”

Dernek İdare Heyeti Üyesi Prof. Dr. Dilek Yıldız Sevgi de hastalığın birinci ortaya çıktığı tarihten bugüne kadar geçen 43 senede tüm dünyada yaklaşık 85 milyon kişinin HIV ile enfekte olduğunu belirtti.

Bu müddet zarfında, HIV/AIDS alakalı hastalıklardan 40 milyon kişinin hayatını kaybettiğini belirten Sevgi, “Günümüzde hala her yıl yaklaşık 1 milyon 300 bin kişi yeni HIV tanısı almakta. Yeniden her yıl HIV bağlantılı mevt sayısı 630 bin. Dünyada yaklaşık 39 milyon kişinin HIV ile yaşadığını varsayım ediyoruz. Bu şahısların yaklaşık yarısı bayan, 1,5 milyonu 14 yaş ve altındaki çocuklar. Öbür yandan bu bireylerin içinde HIV teşhisinden haberi olmayanlar da var.” dedi.

Sevgi, teşhis almadıkları ve tedaviye ulaşamadıkları için hastalıkları ilerlemeye devam eden bu bireylerin birebir vakitte teşhislerini bilmedikleri için bulaştırmaya ve HIV’in dünyaya yayılmasına aracılık ettiklerini söyledi.

Türkiye’de birinci hadisenin 1985’te görüldüğünü kaydeden Sevgi, şöyle devam etti:

“HIV testi yapılarak doğrulaması bildirilen olay sayısı günümüze kadar yaklaşık 40 bin. Bu bildirimleri kişinin kimliğini gizli tutarak bir kodlama eşliğinde yapıyoruz. Gerçek sayının ülkemizde bunun çok daha üzerinde olduğunu düşünüyoruz. Zira ülkemizde test sayısının kâfi olmadığını düşünüyoruz. Ülkemiz, yeni teşhis HIV sayılarının arttığı bir ülke. Her yıl ortalama 3 bin ila 5 bin kişi HIV enfeksiyonu tanısı alıyor. Ülkemizdeki hadiselerin yüzde 82’si erkek, yüzde 18’i bayan. Yaklaşık yüzde 16’sı da yabancı asıllı bireyler. Yaş olarak da daha çok genç yaş kümesi, 25 ila 35 yaş ortasında. Fakat giderek daha çok yaş kümesinin enfekte olduğunu görüyoruz.”

“ERKEN TEŞHİS VE TEDAVİYLE BİRLİKTE KALİTELİ BİR HAYAT SÜRÜLEBİLİR”

Dernek İdare Heyeti Üyesi Prof. Dr. Bilgül Mete de tedavi alanında yıllar içerisinde olumlu gelişmeler yaşandığını anlattı. Daha evvelki yıllarda herkese tedavi verilmezken, bugün teşhis konulan herkese tedavi başlanıldığına dikkati çeken Mete, böylece hastalığın başka şahıslara bulaşmasının da önlendiğini lisana getirdi.

Prof. Dr. Mete, her ne kadar mevcut tedavilerle hastalığı büsbütün yok etmek mümkün gözükmese de virüsün kanda saptanamaz seviyelere kadar baskılanabildiğini belirterek, şunları kaydetti:

“Yapılan çalışmalar gösterdi ki erken teşhis ve ömür uzunluğu tedaviyle birlikte HIV ile yaşayan şahıslarda beklenen ömür müddeti HIV ile enfekte olmayan yaşıtlarla benzeri. HIV enfeksiyonu artık ölümcül bir hastalık değil, erken teşhis ve ömür uzunluğu tedaviyle birlikte kronik, yönetilebilir bir hastalık. Dünyada günümüzde tedavi alanında belirlenen “95-95-95″ diye tanımlanan bir maksat var. Burada gaye, hastaların yüzde 95’ine teşhis konulması, teşhis koyulanların yüzde 95’inin tedaviye ulaşabilmesi ve tedavi alanların da yüzde 95’inde virüsün saptanamaz seviyelere gelmesi ve öteki bireylere bulaştırmamasının sağlanması. 2022 varsayımlarına baktığımızda dünyada bu oranlar birinci 95 için yüzde 86, ikinci için yüzde 89, üçüncü için de yüzde 93 üzere bir sayı. Bu da yıllar içinde hayli düzgünleştiğini gösteriyor.”

Ülkemizde HIV olumlu teşhis alanların tedaviye ulaşmasında bir sorun bulunmadığını aktaran Mete, uzun vadeli enjeksiyon tedavisi dışında tüm şimdiki tedavilerin Türkiye’de ulaşılabilir olduğunu ve Toplumsal Güvenlik Kurumunun ömür uzunluğu bu tedavileri karşıladığını söz etti.

Bilgül Mete, riskli davranışları olanların test yaptırarak, olumlu teşhis aldıklarında bir an evvel tedaviye başlamalarının kıymetli olduğuna işaret ederek, “Erken teşhis ve ömür uzunluğu tedaviyle birlikte hastalar olağan, kaliteli bir ömür sürebilir, evlenebilir ve doğal yollarla da çocuk sahibi olabilirler.” dedi.

Türkiye’deki “95-95-95” oranının ne durumda olduğuna da değinen Mete, “İstanbul’u kapsayan çalışmada, birinci 90 yüzde 74 civarında, ikincisi yüzde 90, üçüncüsü yüzde 70’lerin üzerinde.” bilgisini verdi.

“2023’TE ANNEDEN BEBEĞE BULAŞ HİÇ GERÇEKLEŞMEDİ”

Dernek İdare Heyeti Üyesi Uz. Dr. Esra Zerdali ise HIV’in teşhisinin çok kolay olduğunu, yapılan bir antikor testiyle teşhis konulabildiğini söyledi.

Kurulan istekli danışmanlık ve test merkezlerinde şahısların isim vermeden test yaptırabildiklerini belirten Zerdali, “Testin sonucuyla da bireylere hem HIV hem de öteki cinsel yolla bulaşan hastalıklar hakkında danışmanlık hizmeti veriliyor. Ülkemizde büyük kentlerde olmak üzere 7 istekli danışmanlık ve test merkezi var. Sayı daha da artar ve teste ulaşılabilirlik artarsa daha çok teşhis koyacağımızı ve daha çok tedaviye başlayacağımızı düşünüyorum” diye konuştu.

Bu merkezler dışında istekli test yaptırmaya gelenler de olduğunu anlatan Zerdali, şu değerlendirmeleri yaptı:

“Genellikle istekli test yaptırmaya gelenlerin erkekler olduğunu görüyoruz. Dünya genelinde hastaların yüzde 50’si bayanken, ülkemizde bu oran yüzde 18,5’e kadar düşmekte. Bayanlarımızın çok bir farkındalığı yok. Bayanlar pediatrik HIV enfeksiyonunu önlemede kıymetli. Zira bebeğe bulaştaki en değerli yol anneden bebeğe bulaştır. Şayet anneden bebeğe bulaşı engellersek sağlıklı bir kuşak yetişmesini sağlarız. Bu hamilelik, emzirme yahut doğum sırasında bulaşabilir. Sıhhat Bakanlığının son datalarına baktığımızda, 2023 yılı içerisinde anneden bebeğe bulaş hiç gerçekleşmedi. Bu da hamilelik sırasında yapılan teşhis testleri, tedaviye başlanması, emzirmeyle ilgili özel prosedürler sayesinde engellendi”

Toplantıda, Dernek İdare Heyeti Üyeleri Prof. Dr. Hasret Altuntaş Aydın, Prof. Dr. Meliha Meriç Koç, Prof. Dr. Hayat Kumbasar Karaosmanoğlu ile Uz. Dr. Alper Gündüz de yer aldı.