Dünya genelinde alkol tüketimine ait yeni araştırmalar yaşla ilgili birtakım varsayımları alt üst ediyor.

Bunlar ortasında Avrupalıların İngilizlerden ya da Amerikalılardan daha sağlıklı bir içki içme kültürü olduğu ve gençlerin konutta yemeklerin yanında içki içmelerine müsaade vermenin sorumlu alkol kullanımını öğreteceği üzere kabuller var.

Bu hususta artan farkındalık gençlerin daha bilgili tercih yapmasını ve ebeveynlerin bu husustaki tavırlarını etkileyebilir.

ALKOL NEDEN GENÇLER İÇİN DAHA TEHLİKELİ?

Gençler yasal olarak içki içme yaşını geçmiş olsalar bile alkolün gençler için daha tehlikeli olmasının birçok nedeni var.

Bunlardan birincisi beden büyüklüğü ve formu: Gençler 21 yaşına kadar yetişkin uzunluklarına ulaşamazlar ve uzunluklarının uzaması durduktan sonra bile 30’lu yahut 40’lı yaşlarındaki birinin cüssesine sahip olamazlar.

Hollanda’daki Maastricht Üniversitesi’nde araştırmacılarda ve gençlerde alkol tüketimini inceleyen “Beyond Legislation” kitabının muharriri Ruud Roodbeen, “Bu nedenle bir bardak içki içmek, gençlerin kanındaki alkol oranının yetişkinlere nazaran daha yüksek olmasına neden oluyor” diyor.

Ergenler zayıf beden yapısının yanında daha yüksek bir kafa-vücut oranına sahiptirler.

İçki içtiğinizde beş dakika içinde beyninize ulaşır ve beyninizi çoklukla ziyanlı unsurlardan koruyan kan-beyin bariyerini çarçabuk geçer.

Roodbeen, “Alkolün nispeten daha büyük bir kısmı gençlerin beyinlerinde kalıyor ve bu da gençlerin alkolden zehirlenme olasılıklarını artırıyor” diyor.

“GENÇLERİN RİSK ALMA EĞİLİMİ DAHA YÜKSEK”

Getty Images

Kafatasının içinde meydana gelen değişiklikler de tıpkı derecede değerli görülüyor.

Geçmişte, sinirsel gelişimin ergenlik çağının başlarında durduğu düşünülürdü, lakin yakın vakitte yapılan bir dizi araştırma, ergen beyninin en az 25 yaşına kadar süren karmaşık bir yine düzenleme sürecinden geçtiğini gösteriyor.

En kıymetli değişiklikler ortasında beynin, bir hücrenin oburuyla irtibat kurmasını sağlayan sinapsları budaması sonucunda “gri madde”deki azalma yer alıyor.

Aynı vakitte, uzun aralı irtibatlar olarak bilinen aksonları kaplayan beyaz husus çoğalma eğiliminde.

ABD’deki Güney Carolina Tıp Üniversitesi’nden nöropsikolog Lindsay Squeglia, “Bunlar beynin otoyolları gibi” diyor.

Sonuçta, bilgiyi daha süratli işleyebilen daha verimli bir hudut ağı oluşuyor.

Zevk ve mükafatla ilgili olan limbik sistem beyinde birinci olgunlaşan sistem.

Squeglia, “Bu bölgeler ergenller ve yetişkinlerde benzeri durumdadır” diye açıklıyor.

Alnın ardında bulunan prefrontal korteksin olgunlaşmasıysa daha yavaş gerçekleşir. Bu bölge duygusal düzenleme, karar verme ve otokontrol üzere daha ileri seviye düşünmeden sorumludur.

Bu iki bölgenin gelişimindeki göreli dengesizlik, ergenlerin ve gençlerin neden yetişkinlere nazaran daha fazla risk alma eğiliminde olduklarını açıklayabilir.

Squeglia, “Ergen beyni freni olmadan gelişmiş bir gaz pedalına benzetilir” diyor.

Frenlerimizi gevşettiği bilinen alkol, bilhassa sabırsız gençler için olumsuz davranış ve kabahatten oluşan kısır bir döngü yaratabilir.

Squeglia, “Dürtüsel davranan çocuklar daha fazla içki içmeye eğilimlidir ve içki içmek daha fazla dürtüselliğe neden olur” diyor.

ALKOL BEYİN GELİŞİMİNİ NASIL ETKİLİYOR?

Gençlerin sık ve çok ölçüde içki içmesi beynin uzun vadeli gelişimine ziyan verebilir.

Uzun periyodik çalışmalar, alkol alma yaşındaki düşüşle beyindeki gri unsurun azalış suratının alakalı olduğunu; beyaz hususun artmasının ise engellendiğini gösteriyor.

Squeglia, “Bu harika otoyollar, içki içmeye başlayan çocuklarda asfaltlanmadan kalıyor” diyor.

Sonuçlar bilişsel testlerde çabucak ortaya çıkmayabiliyor zira genç bir beyinde sorun çözmeden sorumlu bölgeler, eksiklikleri telafi etmek için biraz daha fazla çalışabilir. Lakin bunu sonsuza kadar sürdüremez.

Squeglia, “Yıllarca içki içtikten sonra beyinde daha az aktivasyon ve bu testlerde daha düşük performans görüyoruz” diyor.

Erken içki içmek tıpkı vakitte ruh sıhhatine da ziyan verebilir ve hayatın ilerleyen periyotlarında alkol bağımlılığı riskini artırabilir.

Bu bilhassa ailesinde alkolik geçmişi olan bireyler için geçerlidir; ne kadar erken başlarlarsa, kendilerinin de alkolik olma olasılıkları o kadar artar.

İleri derecede alkol bağımlılığı riskiyle bağlı genlerin, beyin gelişiminin bu kritik periyodunda en tesirli olduğu görülüyor.

Squeglia, “Biri ne kadar uzun müddet beklerse, bu genlerin devreye girme mümkünlüğü da o kadar düşük olur” diyor.

‘AVRUPA MODELİ’ TAHLİL OLABİLİR Mİ?

Getty Images

Bulgular gençlerin seçimlerini ve ebeveynlerin tavırlarını nasıl etkileyebilir?

Squeglia, “Mesajımız mümkün olduğu kadar geç başlamak zira beyniniz hala gelişiyor; alkol ve öteki unsurların kullanımından evvel beyninizin gelişmesine ve mümkün olduğu kadar sağlıklı olmasına müsaade verin.” diyor.

Alkolle ilgili yasalar siyasetin konusu lakin Squeglia, alkol tüketimiyle ilgili kamuoyu tartışmalarında sıklıkla “Avrupa modeli” sorusunun gündeme geldiğini söylüyor.

Fransa üzere kimi ülkelerde, küçüklerin aile yemeğine eşlik etmek üzere bir kadeh şarap yahut bira içmelerine müsaade veriliyor.

Avrupa dışındaki birçok ebeveyn de, alkolle denetimli ve yavaş bir tanışmanın gençlere inançlı bir biçimde içmeyi öğrettiğine, kısıtlamanınsa alkolü cazip bir “yasak meyve” haline getirdiğine inanıyor.

Araştırmacılara nazaran bu bir mit.

Squeglia, “Araştırmalar, bir ebeveynin alkol kullanımına ne kadar hoşgörülü olursa, çocuğun hayatının ilerleyen periyotlarında alkolle ilgili sorun yaşama mümkünlüğünün o kadar yüksek olduğunu gösterdi” diyor.

Araştırmalar taban yaş hududunun yükselmesinin sorumlu tüketimi teşvik ettiğini gösteriyor.

Linz Johannes Kepler Üniversitesi’nden Alexander Ahammer araştırmasına 16 yaşın üzerindeki herkesin yasal olarak bira yahut şarap satın alabildiği Avusturya ile minimum yaş sonunun 21 olduğu ABD’yi kıyasladı.

Buna nazaran her iki ülkede de, taban yaşı geçtikten sonra çok içki tüketiminde artış görüldü. Ahammer, “Ancak bu sıçrama 16 yaş sonunun olduğu Avusturya’da 21 yaş sonunun olduğu ABD’den yüzde 25 daha yüksekti” diyor.

Başka bir deyişle, alkol almak için daha uzun müddet beklemek daha sorumlu davranışı teşvik etmiş üzere görünüyordu.

KAMU SIHHATİ VE FERDÎ ÖZGÜRLÜKLER DENGESİ

Bilimsel ispatlar göz önüne alındığında, alkol tüketimi için minimum yaş beyin gelişiminin durduğu 25 yahut üzeri olarak mı belirlenmeli?

Uzmanlar, kamu sıhhati faydaları ve insanların ferdî özgürlük algıları ortasında istikrar kurulması gerektiğinden bunun o kadar kolay olmadığına dikkat çekiyor.

Ahammer, “Bir noktada insanların kendi kararlarını vermelerine müsaade vermeliyiz” diyor.

Kanada’daki McMaster Üniversitesi’nde bağımlılık davranışı üzerine çalışan James MacKillop, ergenlere alkolün riskleri ve olgunlaşan beyni nasıl etkileyebileceği konusunda daha düzgün eğitim verilebileceğini öne sürüyor:

“İnsanların bu unsurlarla ilgili sorumlu alışkanlıkları doğal olarak geliştireceklerini varsaymak ziyadesiyle iyimser” diyor.