Türkiye’de 18 yaş altında patent numarası almaya hak kazanan az sayıdaki öğrenciden biri olan Simay Yüksel, milletlerarası patent platformunda da ismini duyurdu.

TED Ankara Koleji 12’nci sınıf öğrencisi ve Moleküler Biyoloji Kulübü’nün kurucusu olan 17 yaşındaki Yüksel, yaptığı açıklamada, çocukluğundan beri bilim insanı olmak istediğini, biyoloji başta olmak üzere fen bilimlerine ve matematiğe meraklı olduğunu söyledi.

Yüksel, şöyle konuştu:

“Tıp ve teknoloji alanlarındaki gelişmelere karşın bilhassa bu nörodejeneratif hastalıkların görülmesindeki artışın devam ettiğini gördükten sonra ‘Bu sorunu nasıl çözebilirim’ sorusu üzerinde düşünerek mevzuyu daha ayrıntılı araştırmaya başladım. Araştırmalar sonucunda gördüm ki, her ne kadar bu alanda yapılan araştırmalar artmış olsa da hastalıkların teşhisinde hala yetersiz kalınıyor ve rastgele bir kesin tedavi formülü bulunmuyor. Semptomların baştaki süreçlerde bariz gözlemlenmemesi de bu hastalıkların erken teşhisini zorlaştırıyor.”

“Beş hastalığa odaklandık”

Yüksel, yapay zekanın artık birçok alanda olduğu üzere tıpta da faal olarak kullanıldığını vurgulayarak, şöyle devam etti:

“Ben de bu hastalıkların erken teşhisinde yapay zekadan yararlanabilir miyiz diye merak etmeye başladım. Sonrasında iki arkadaşımla grup olarak, farklı faktörlerin genlerin çalışması üzerindeki tesiri olarak isimlendirilen epigenetik tabanlı bir yapay zeka modeli geliştirdik. Bu modeli, kelam konusu nörodejeneratif hastalıkların erken teşhisinde kullanılması gayesiyle geliştirdik. Beş hastalığa odaklandık. Bunlar, frontotemporal demans, Alzheimer, Parkinson, ALS, Huntington. Bu yapay zeka modeli 5 nörodejeneratif hastalığın epigenetik tabanlarını içeriyor.”

Yapay zeka ile geliştirilen modele yüklenen bilgilere ait bilgi veren Yüksel, “Çalışma kapsamında şahıslardan alınan tükürük ve kan örnekleri geliştirdiğimiz makineye yükleniyor. Makine, geliştirilen yapay zeka sistemiyle, bu 5 hastalık için geçerli olan yaklaşık 16 farklı belirtece bakıyor ve bunların tahlilini yapıyor.” dedi.

Yapay zeka algoritmasının, hem DNA hem aile geçmişi üzere genetik dataları, hem de yaş, ömür usulü üzere genetik olmayan başka faktörleri birleştirerek o kişi için risk kestirimi hesapladığını belirten Yüksel, makinenin sonuçlarının, hastalığa yakalanma mümkünlüğü daha yüksek olan hastayı tahlil edebilecek özel fonlu bir laboratuvara yönlendirerek, hastalığın tespit edilebildiğini aktardı.

Yüksel, “Bu bilgiler, kişinin bu hastalıklara ne kadar yatkınlığı olduğunu ortaya koyabilecek. Bu model ile erken teşhis imkanı daha kolay bir hale gelebilecek.” sözünü kullandı.

Modelin hazırlıklarının tamamlanarak prototipin oluşturulmasının akabinde Türk Patent ve Marka Kurumuna başvurduklarını aktaran Yüksel, “Diyagram ve şemalarla projemizi açıklayan dokümanı kuruma gönderdik ve 2023’ün Kasım ayı sonunda da memleketler arası geçerliliği olan patent numarasını elde ettik.” diye konuştu.

Yüksel, 18 yaş altında patent numarası alan genç bilim insanı adayı sayısının çok az olduğunu öğrendiklerini belirterek, “Türkiye’de olduğu üzere dünya çapında da 18 yaş altında geliştirdiği eser ile patent numarası alan az kişi var. Bu bakımdan patent numarası almış olmaya çok sevindim. Bu emeklerimizin boşuna gitmediğini bize gösterdi ve daha sonraki başarılarım için çok gurur verici bir başlangıç oldu benim için.” değerlendirmesinde bulundu.

“Bilim insanı olarak kendime Aziz Sancar’ı rol model aldım”

Yüksel, bu yıl üniversite imtihanına gireceğini ve alanda kendini daha da geliştirebilmek için bu mevzuda ihtisaslaşmış okulları tercih edeceğini söyledi.

Yurt dışındaki birçok okuldan kabul alma sürecinin devam ettiğini tabir eden Yüksel, “ABD’deki üniversitelere müracaat sürecim de sürüyor, mülakatlar oluyor. Gelecekte kendi alanımda daha çok araştırma yüklü ilerlemeyi hedefliyorum. Hem laboratuvar çalışmaları hem de girişimcilik manasında Ar-Ge yapmaya ve proje geliştirmeye odaklanmak istiyorum. Asıl gayem bilime ve insanlığa katkı sağlamak. Bunu da günümüz sıkıntılarına bilimin ışığında inovatif tahliller bularak ve geleceği daha sürdürülebilir bir hale getirerek gerçekleştirmeyi hedefliyorum.” dedi.

Yüksel, bununla bir arada, yazın muvaffakiyet bursu alarak Oxford Üniversitesi’nde tıp ile ilgili bir yaz okuluna katılma imkanı bulduğunu belirterek, “Bilim insanı olarak kendime Aziz Sancar’ı rol model aldım. Değerli başarılara imza atan bedelli bir Türk bilim insanı. Bu nedenle bana çok ilham veriyor. Biyokimyager olarak çalışmaları benim ilgi alanlarımla da örtüşüyor. Kendisinin disiplini ve adanmışlığı beni çok etkilemiştir. O yüzden çok ilham verici geliyor bana.” diye konuştu.