Elif Şafak’ın Bit Palas romanının, Mine Kırıkkanat’ın Sinek Sarayı romanından intihal olduğu mahkeme kararıyla onaylandı.

Karar istinaf süreci sonrası mutlaklaştığı takdirde, Elif Şafak’ın Bit Palas romanının yeni basımı yapılamayacak, piyasada olan baskıları toplatılacak ve mahkemenin gerekçeli kararı tirajı en yüksek 3 gazeteden birinde, ilan masrafı davalılardan alınmak üzere yayımlanacak.

Yazarımız Mine Kırıkkanat, 19.10.2021 tarihinde Elif Şafak ile Doğan Kitap’a karşı Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nde açtığı intihal gerekçeli maddi ve manevi tazminat davasını kazandı.

Davacı tarafı Avukat Dr. Ruşen Gültekin, davalı Elif (Şafak) Sağlık’ı Avukat Ali Deniz Ceylan ve davalı Doğan Yayınları Yayıncılık A.Ş.’yi Avukat Murat Teber’in temsil ettiği intihal davasında; mahkeme heyeti Elif Şafak’ın Bit Palas başlıklı romanında Mine Kırıkkanat’ın Sinek Sarayı romanından intihal yapmış olduğuna hükmetti.

Davanın görüldüğü Anadolu 1.Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi’nin gerekçeli kararındaki detaylı açıklamada özetle; Elif Şafak’ın 2001’de birinci basımı yapılan Bit Palas kitap isminde dahi birinci basımı 1990’da yapılan Sinek Sarayı ile benzerliğinin olması, kitaptaki kurgulama, karakterler, yer ve vakit birliği, olay örgüsüne bakıldığında esinlenmenin çok ötesinde Mine Kırıkkanat’ın Sinek Sarayı isimli kitabının isminden ve içeriğinden ziyadesiyle yararlandığı ve bu yararlanmanın intihal seviyesinde olduğu ve Mine Kırıkkanat’ın Fikir ve Sanat Yapıtları Kanunu’ndan kaynaklı haklarının ihlal edildiği kabul edildi.

İstinaf yolu açık olan 1. Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi kararı mutlaklaştığı takdirde; Elif Şafak’ın Bit Palas romanının yeni basımı yapılamayacak, piyasada olan baskıları toplatılacak ve davanın gerekçeli kararı tirajı en yüksek 3 gazeteden birinde, masrafı davalılardan tahsil edilmek üzere ilan edilecek.

DOĞAN KİTAP’TAN AÇIKLAMA 

Doğan Kitap, karara itiraz edeceğini belirterek şu açıklamayı yaptı: 

“Tartışmalı bir uzman raporuna dayanarak birinci mahkemenin verdiği hukuk dışı kararı külliyen reddediyoruz. Zira bu karar ne hukukla ne edebiyatla izah edilebilir. Bu haksızlık karşısında üst mahkemeye gerekli itirazımızı yaptık. Muharririmizin haklarını, edebiyatı ve hakikati sonuna kadar hukuk yoluyla savunacağımızı tüm edebiyatseverlerle paylaşıyoruz.

Raporun dayandığı “sözcük benzerlikleri” üstünden alınmış bu karar, ne yazık ki Türk edebiyatı ve sanatı ismine müthiş bir tehlike içeriyor. “Sokak”, “kedi”, “apartman”, “çöp”, üzere sözler ve temalar kimsenin inhisarında değildir. Aksi takdirde her çeşit söz benzerliği ve tematik yakınlık rahatlıkla dava konusu yapılabilir. Edebiyatın tabiatını, yaratıcılığın ve niyet özgürlüğünün ufkunu gözetmeden alınmış bu kararı edebiyat ismine da kınıyoruz.“

ELİF ŞAFAK’TAN KARŞILIK GELDİ

Kararın akabinde bir açıklama da yazar Elif Şafak’tan geldi. Şafak, açıklamasında, sürecin ‘çok ağrına’ gittiğini belirterek “Mine Kırıkkanat benimle yıllardır uğraşır durur. Hakkımda etmediği makûs kelam ve hakaret kalmamıştır. Bir kere olsun berbatlığa kötülükle yanıt vermedim. Bu defa de 23 sene önce yayınlanmış Bit Palas romanıma karşı durup dururken böylesi akıl dışı bir iftira ile ortaya çıktı” diye yazdı.

Şafak, davanın ferdî takıntı ve arka niyet üzerine şurası olduğunu öne sürdüğü açıklamasında 7 unsurda şunları kaydetti:

“1)Kırıkkanat, açtığı dava aracılığıyla Sinek Sarayı(1990) romanının tarafımca intihal edildiğini, Bit Palas(2002) romanım ile benzerlik gösterdiğini sav etmiştir. Bu dava için avukatlarım 150 sayfayı bulan, saygın edebiyat eleştirmenlerinin ve akademisyenlerin görüşlerinin yer aldığı bir mütalaayı mahkemeye sunmuştur. Onların bir kısmının yer aldığı bu metne buradan ulaşabilirsiniz.

2)Kısaca özetlemek gerekirse, Kırıkkanat’ın kitabında da İstanbul’da bir apartman var, Bit Palas’ta da. Birinde sinek var, ötekinde bit bahsi geçiyor. İkisinde de marjinal karakterler ve kediler ve çöp bidonları var. Benzerlik bundan ibarettir. Muharrir Ismail Güzelsoy’un şöyle bir tespiti var: “Raftan rastgele iki kitap seçseydim ortalarında bu iki kitaptan daha fazla benzerlik bulurdum”. Yalnızca bu nedenle intihal argümanında bulunmak, şayet müthiş bir kıskançlıktan, kara bir berbatlıktan beslenmiyorsa, akıl tutulmasına delalettir.

3)Türk edebiyatında içinde bir apartman olan yüzlerce eser mevcuttur. Apartman teması da, Beyoğlu da, kediler de, çöp bidonları da, marjinal karakterler de kimsenin inhisarında değildir. Bu çarpık mantığa kalsa ülkemizde ne edebiyat üretilebilir, ne de sanat.

4)Ne yazık ki 1. Fikir ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesi bizim sunduğumuz, ehil isimlerin yer aldığı mütalaayı göz önünde bulundurmak yerine, edebiyat konusunda hiçbir yetkinliği ve uzmanlığı olmayan bir eksper atamıştır. Ki o bile iki kitap ortasında ne satır satır, ne paragraf paragraf, ne sayfa sayfa (ya da blok blok) hiçbir alıntılama olmadığını açıkça belirtmiştir. Lakin bununla yetinmeyip fikir haklarının korunması adabında yeri olmayan “anahtar kelimeler” diye absürd bir kavram icat etmiştir. Ekspere nazaran iki romanda yer alan anahtar sözler şu biçimdedir: ‘İstanbul, apartman, sokak, kedi, çöp, puro, sigara.’ Bu sözlerin iki romanda da yer alması nedeniyle ‘yüzde 5’lik’ benzerlik tespitinde bulunmuştur. Yani bu kadar akıl dışı zorlamaya karşın hiç bir yetkinliği bulunmayan kelam konusu uzman bile bula bula yüzde 5’lik ‘anahtar kelime’ örtüşmesinden kelam etmektedir. Bir lisan bütün bir millete aittir. Bütün muharrirler tıpkı sözleri kullanır. “Beyoğlu, apartman, sokak, kedi, çöp, puro…’ sözleri ne Mine Kırıkkanat’ın ne de rastgele bir müellifin özel mülkü degildir.

5)Mahkeme bizim sunduğumuz uzman görüşlerini büsbütün göz gerisi etmiş, avukatlarımızın ehil bir eksper atanması istikametindeki ısrarlı taleplerini reddetmiş ve bu eksperin raporuna binaen intihal yaptığıma kanaat getirmiştir.

6)Açıklamanın başında belirttiğim üzere bu ne bir hukuk davasıdır ne de uzun vadede yalnızca beni ilgilendirmektedir. Kırıkkanat’ın benimle uzun yıllara dayanan şahsi itişmesi, safi kötülükle beslenen karalama kampanyası elbette bana ilişkin bir sorun üzere görünebilir. Lakin bu çeşit berbatlıklar, yalnızca kötüyü yahut ona maruz kalanı etkilemekle kalmaz. Sinsice yayılır. Hukukla yahut edebiyatla ilgisi olmayan bir yöntemle intihal kararı verilmesi, bugün beni ilgilendirse de, yarın her türlü yaratıcı eser üreten muharrir, sinemacı ve sanatkara bir tehdit olarak kullanılacaktır.

7)Avukatlarımızla birinci derece mahkemenin verdiği bu akıldışı davayı bir üst mahkemeye taşımakla kalmıyoruz, Kırıkkanat’a maddi ve manevi tazminat davası da açıyoruz. Ülkemizde şayet bir gram hukuk tabanı kaldıysa, o yerde sonuna kadar gideceğimizi, bunu tüm müellif ve sanat üreticileri için yapacağımızı belirtmek isterim.

Bu süreçte yanımda olan tüm edebiyat sevdalılarına, ülkemin vicdanlı beyinlerine ve sevgili okurlarıma selam olsun.

Var olun.”