Aydın‘ın Nazilli ilçesi Hamzalı Mahallesi’nde portakal üretimi yapan çiftçiler, bu sene döneme düşüncelerle başladı. Üretici Ünal Biçer, “Geçtiğimiz yıllarda 2 bin, 3 bin lira olan gübre, artık olmuş 10 bin lira. Geçtiğimiz sene 300-400 liraya bulduğumuz yevmiyeler arttı. Emekçi bulamıyoruz. Bulduğumuz amele, akşama kadar topladığı portakalın yevmiyesini karşılamıyor. Para kazanamıyoruz. Şu anda portakalı alan, satan yok. Şu anda kesimciler, odun yapanları bekliyoruz. Biz kestirmek için sıra bekliyoruz” dedi.

Aydın’ın Nazilli ilçesi Hamzalı Mahallesi’nde portakal üretimi yapan çiftçiler, bu sene döneme badirelerle başladı. Üreticilerin yaşadığı zorluklar, personel yevmiyelerinin yüksekliği, mazot fiyatlarının artması ve bunlara depolama maliyetlerinin de eklenmesiyle daha da derinleşiyor. Akdeniz sineği ile gayret eden üreticiler, başka yandan yüksek üretim maliyetleri nedeniyle alıcı bulamamaktan keder yandı. Portakal üreticileri, gelir elde edememeleri nedeniyle ağaçlarını kesmeye başladı.

“BU SENE PORTAKALLARI AKDENİZ SİNEĞİ VURDU”

Konu ile ilgili konuşan üretici Ünal Biçer şunları anlattı:

“Portakalı yetiştirmesi sorun. Geçtiğimiz yıllarda 2 bin, 3 bin lira olan gübre, artık olmuş 10 bin lira. Geçtiğimiz sene 300-400 liraya bulduğumuz yevmiyeler arttı. Bayan yevmiyesi 650 lira, erkek yevmiyesi 900 lira. ve emekçi bulamıyoruz. Bulduğumuz amele, akşama kadar topladığı portakalın yevmiyesini karşılamıyor. Yeterli portakal 2 lira. Makus portakal 150 kuruş 90 kuruş. Bu da kendi ortalarında suluk kaplık olarak ayrılıyor. Portakal alıcısı ucuz almak için nedenler üretiyor. Şu anda portakalı alan, satan yok.

Portakalları Akdeniz sineği vurdu. Bu Akdeniz sineği yalnız Nazilli’nin Hamzalı’nın sorunu değil. Türkiye genelinde çok uygun devlet kanalıyla ilaçlanma yapılması lazım. Bu sinekten kurtarmak lazım. Yoksa incir başlayacak, incirde var. Çilekte var. Mandalinada var. Bu bir ulusal afettir.

“BU ARAZİYİ KÖKÜNDEN SATACAĞIM”

Şu anda portakalımızı toparladık. Bir erkek yevmiyesi ustayım diyen 8 ila 10 bin lira ortası bu ağaçların budanması. Burası tam ilaçlanacak. Ağaç başına Dap gübresi, şeker dediğimiz gübre atılacak. Sulama süreci var. Bunları yapılması için traktör kullanacağız. Şu anda bir litre mazot 40 lira oldu. Bu işi kimse yapmayacak birden fazla da bu ağaçları kesecek. Biz çiftçi olarak, birinci evvel kollarından sonra kökünden keseceğiz. ve ondan sonra ben bu arazinin kökünden satacağım. Ben para kazanamıyorum. Bu masraflarla biz ayakta kalamayız. Şu anda etraf köylerde, Başaran, Piri Beyefendi, Sevindikli’de portakal bahçelerini kestiler. Üreticilerle arkadaşlarla birbirimizden haberimiz oluyor. Şu anda kesimciler, odun yapanları bekliyoruz. Biz kestirmek için sıra bekliyoruz. Sıra gelsin de bizim bahçemizi kessin diye. Bizleri Allah kurtarsın.”

“ÇİFTÇİ AĞAÇLARINI MECBUREN KESECEK, ZİRA EMEĞİNİN KARŞILIĞINI ALAMIYOR”

Diğer bir üretici Murat Uysal ise portakaldaki sıkıntıları şöyle lisana getirdi:

“Buradaki portakallar birinci kalite. Biz bunları çiçeğinden buraya gelene kadar daima masraf, her şey para. Gübre para, budaması para, toplaması para. Bir yıl boyunca çiftçi cebinden masraf ediyor. Hasat vakti geldiği vakit, fiyatlar hiç birbirini tutmadı. Bu sene büsbütün makus. Şu anda portakalda alıcı yok. Kolundan kesilen portakallar hava kaideleri nedeniyle Akdeniz sineği ve ot sineğinden ötürü depoda çürüyor. Daha kesilmeye yeni başladı, bir hafta on gün oldu. Depodaki portakallar neredeyse çürümeye başladı. Üretici şu anda meyve suyu fabrikalarına gönderiyor. Şayet ki meyve suyu fabrikaları da şu anda almazsa, bunlar kalacak. Meyve suları fabrikaları da alım yapmazsa kökten ziyan. O vakit masraf hiç kurtarmaz. Buna bir yıl çiftçi emek veriyor. Buradan aldığı parayla geçimini yapacak. Çiftçi nasıl yapacak şu anda hiç kimse bir şey bilmiyor. Portakal alıcısı yok şu anda. Gelen alıcılarla dış pazar kapalı olduğu için, iç pazarda bu kadar malı kaldırmıyor. Çok kişi şu anda portakallarını kesmeye başladı. Mecburen kesecek zira emeğinin karşılığını alamıyor. Yaptığının masrafın karşılığını alamıyor meskenini nasıl geçindirecek. Bunu kestikten sonra yerine diğer bir şey dikecek. Yonca mısır üzere. Bu da tahlil değil.

“İŞÇİ YEVMİYELERİ BAŞLI BAŞINA BİR PROBLEM”

Portakal ağacının yetişmesi 15 yıl. 15 yılda anca meyve vermeye başlar. Çiftçinin durumu çok makûs nasıl anlatacağımızı bilmiyorum. Hepsi bu seneye denk geldi. Akdeniz sineği dediğimiz sinek var. Empost dediğimiz ot sineği var. Bu sıkıntıların dışında bir de portakal havanın sıcak olması nedeniyle depolarda fazla beklemez. Bu sineklere atılan ilaçların etken hususlarını azalttılar. Şu anda üretici 2 kez ilaç atması gereken yere 4 kez ilaç atıyor fakat yeniden de yararı yok.

İşçi yevmiyeleri başlı başına bir sorun. Bir bayan yevmiyesi 650 TL, erkek yevmiyesi 800 TL. Her üretici 10 bayan, en az 3 -4  erkek çalıştırıyor. Yalnızca çalışana verdiği para günlük 10 bin lira. Bunun dışında, mazot parası, traktör, kendi ailesinin çalışması haricinde her gün 10 bin lira sarfiyat var. Bir sandık portakalın depoya gelmesi 50 lira. Bu masrafların dışında ilaçlar mazot fiyatları nereye vardı. Bizim portakal geçtiğimiz sene kolunda 4 lira 4,5 liraydı. Bu sene kolunda 2 lira 2,5 liraya alan, satan yok. Şu anda meyve suyu fabrikalara 2 lira 200 kuruşa alıyorlar. Üreticiyi ayakta tutan bu.”

“ÇİFTÇİNİN HALİ KÖTÜ”

Portakalını traktör kasasında kantara getiren üretici ise, “Çiftçinin hali makûs. Her sene daha berbata gidiyor. 2 liraya suluk portakal döküyoruz. Daha yeterli olabilirdi, masraflarını çıkarabilse yeterli olabilirdi. Masrafların çok büyük kısmı mazot, işçilik” dedi.

Diğer bir üretici “Çiftçinin hali harap, sulu portakal 2 lira, mazot olmuş 41 lira” diye konuştu.