‘Dünyayı tanıdıkça dünya bizim olur’

Köpek Dişi, The Lobster, Kutsal Geyiğin Vefatı, Sarayın Gözdesi’nin yaratıcısı Yorgos Lanthimos son sineması Zavallılar’da da insan ruhunun karanlık bölgesine dalarak, toplumsal yapıların ne kadar anlamsız, soyut olduklarını sergiliyor. Her sinemasında olduğu üzere hayvanların en akıllısı (!) en acımasızı insanın çağlar boyunca hiç değişmediğini vurgulayarak günümüze göndermeler yapıyor. Viktroya periyodunda geçen hikayenin ana kahramanı Bella intihar edince Hekim Godwin onu tekrar diriltir, bu devir keşiflere, yeniliklere açık bir vakittir, teknoloji daima gelişir. Bella da geliştikçe dışarıdaki dünyayı çok merak eder, serüven yaşamaya heves eder. Babası bildiği Godwin’i ve nişanlısını arkasında bırakıp çapkın avukat Duncan’la dünyayı ve kendini keşfetme seyahatine çıkar. Bella’nın söz biçimi, bağlantı kurma özelliği yaşadığı tecrübelerle değişmeye başlar. Cinsellik onun için özgürleştirici bir tecrübedir.

Narsist, toksik, güdümleyici Duncan onu evcilleştirmek, köleleştirmek ister lakin başaramaz. Bella cinselliğini bir bayan olarak alabildiğine özgür, dertsiz yaşar. Hiçbir şey onu durduramaz. Yeni beşerler, ülkeler onu geliştirir, büyür, olgunlaşır, kitap okur, saçları uzar, kostümleri farklılaşır. Çağın önyargılarına kulak asmaz, suçluluk, utanç duymaz, “Beden benim vücudum, yeni hayatım, eski klitorisimden memnunum’ diyerek kimlik arayışını sürdürür.

‘İNSANLAR GARİBAN HAYVANLARDIR’

Lanthimos 2010’dan beri düşlediği projesini gerçeküstü, stilize biçemde, ironik bir vurguyla, görkemli bir görsellikle anlatır. İzleyiciyi Bella’nın dünyasına sokar, gittikçe özgürleşmesini, seçimler yapma kapasitesini, topluma nazaran değil başına estiği üzere yaşamasını, hekim olmasını etkileyici bir ustalıkla aktarır. Siyah beyaz renk seçimi, balık göz objektif Bella’nın malikânedeki tutsaklığını, canlı renkler, tablo tadında kadrajlar cinselliği, gerçek ömrü keşfini yansıtır. Godwin’in plastik yüz makyajı için Francis Bacon’ın otoportresi kullanıldı.

Alasdair Gray’in romanından (1992), Mary Shelley’in Frankenstein’ından (1818), Mel Brooks’un Young Frankenstein (1974) sinemasından, Ken Russell ve Monty Python’dan etkilenen direktör kozmik boyutu, mesajıyla günümüzde hâlâ süren ataerkillik, bayana şiddet, ayrımcılık, özgür irade, bayanın özgürleşmesini feminist, kışkırtıcı bir bakışla sorgular, “Biz beşerler gariban hayvanlarız” der.

Emma Stone, Mark Ruffalo, Willem Dafoe, Ramy Youssef, Hanna Schygulla’nın oynadığı Zavallılar Venedik’te Altın Aslan, Altın Küre’de en düzgün güldürü, bayan oyuncu (E. Stone) mükafatlarını aldı