Enflasyonun yüksek olduğu yıllarda emeklilik dilekçesinin verilme tarihi birinci bağlanacak emekli aylığını değerli ölçüde etkiliyor.

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) emekliye ayrılan çalışanların aylıklarını bağlarken, emekli olacak kişinin çalışma hayatı boyunca kuruma bildirilen prime temel yararlarına, prim ödeme gün sayısına ve aylık bağlama oranına nazaran süreç yapıyor.

Fakat enflasyonun yüksek olduğu yıllarda emeklilik dilekçesinin verilme tarihi de bağlanacak birinci aylığın fiyatı bakımından kıymet taşımakta. Prim günü, prime temel karı, aylık bağlama oranı birebir olan iki bireyden biri aralık ayından evvel, başkası yeni yıla birinci ayı olan ocak ayından sonra dilekçe vermesi takdirinde bağlanan emekli aylıkları ortasında farklar ortaya çıkıyor.

Bu çerçevede 2021 aralık ayı ile 2022 ocak ayında emekli olan prime temel yararı, aylık bağlama oranı birebir olan iki kişinin emekli aylıkları ortasında yüzde 9 oranında fark oluştu.

Konuyla ilgili konuşan Toplumsal Güvenlik Başuzmanı İsa Karakaş, emeklilik aylıkların neye nazaran oluştuğunu ve oluşan farkların nedenlerini kıymetlendirdi.

“MAAŞLARDA YÜKSEK OLUYOR”

Karakaş, yılbaşından evvel ve sonra verilen emeklilik dilekçelerinin ne üzere farklar oluşturduğu ve bu farkların emekli aylıklarına nasıl yansıdığı konusunun vatandaşların en çok merak ettiği bahislerin başında olduğunu tabir etti.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun (SGK) aylıkları hesaplarken prime temel karlarına, prim ödeme gün sayısına ve aylık bağlama oranını dikkate aldığını belirterek, “Çalışırken her ay SGK’ye bildirilen maaşınız, fazla mesainiz, tüm fiyatların toplamı baz alınıyor. Çıkarlarınızın yüksek olması da bağlanacak olan maaşın yüksek olup olmaması açısından bir numaralı etken. Yeniden prim ödeme gün sayınız. Yani kaç yıl hizmetiniz var, ne kadar prim gün sayınız var, 7 bin gün mü, 8 bin gün mü, 9 bin gün mü, 10 bin gün mü? Bunlar son derece tesirlidir. Bilhassa 2008 yılından sonra girişi olanlar için ne kadar çok çalışması olursa, aylık bağlama oranı da yüksek oluyor. Münasebetiyle maaşlar da yüksek oluyor” sözlerini kullandı.

“2008 YILI SONRASI AYLIK BAĞLAMA ORANI BÜSBÜTÜN DÜŞÜYOR”

Emekli aylıklarının belirlenmesinde dikkate alınan bir öteki etkenin aylık bağlama oranı olduğunu tabir eden Karakaş, “Sosyal güvenlik kurumu, emeklilik maaşı bağlanması ile ilgili sisteme baktığımız vakit güçlü bir ayrımın kelam konusu olduğunu görüyoruz. Birincisi 2000 yılı öncesi çalışmalar. Burada aylık bağlama oranı çok yüksek. 2000 ile 2008 yılı ortasına geldiğimiz vakit aylık bağlama oranı biraz düşüyor. 2008 yılından sonra aylık bağlama oranı büsbütün düşüyor. Münasebetiyle SGK maaş hesaplaması yaparken bu karma sistem üzerinden maaş bağlanıyor” açıklamasında bulundu.

KAMU VE ÖZEL KESİM ÇALIŞANLARI ORTASINDAKİ YIL FARKI

Karakaş, özel bölüm çalışanları ile kamu çalışanları ortasında yıl kavramında farklılığın olduğunu belirterek, “Özel kesime emekçilerinin 1 Ocak 2023 ile 31 Aralık 2023 tarihleri ortasında dilekçe verildiği vakit 2023 yılı içerisinde dilekçe verilmiş oluyor. Ama kamu bölümünde maaşlar genelde ayın 15’inde alındığı için yıl 15 Ocak 2023’te başlıyor 14 Ocak 2024’te bitiyor. Hasebiyle özel dal çalışanları için 31 Aralık 2023 tarihi ve öncesinde verdikleri takdirde maaşları farklı hesaplanacak. Lakin 1 Ocak 2023’ten sonra verdikleri takdirde maaşlarının hesaplanması farklı olacak. Lakin kamu personellerine baktığımız vakit 31 Aralık 2023 günü geçse bile 14 Ocak 2024 tarihine vermeleri halinde yeniden 2023’e nazaran maaşları hesaplanacak” bilgilendirmesinde bulundu.

“1 OCAK 2024 TARİHİNDEN SONRA DİLEKÇE VERİLMESİ DAHA AVANTAJLI”

Emekli aylıklarının bağlanmasında, mevcut etkenlerin dışında enflasyonun da değerli bir etken olduğunu lisana getiren Karakaş, “Enflasyon oranı kasım ayı itibariyle yıllık yüzde 61,98’e ulaştı. Yeniden orta vadeli planda büyüme yani gelişme suratı dediğimiz oran yüzde 4,4 oldu. Bütün SSK’lılar ve Bağ-Kurlar için genelleme yapmak elbette ki yanlış. Lakin genel olarak bir kıymetlendirme yaptığımızda, aralık ayı enflasyonu da ortaya çıktığı vakit ve bu oran yüzde 65’in üzerinde ve büyüme oranı da yüzde 4,4 ve üzeri olduğunda, özel kesim emekçilerinin 1 Ocak 2024 tarihinden sonra direkçe vermelerinin daha avantajlı olduğunu görüyoruz” diye konuştu.

“ENFLASYON ORANI YÜKSEK OLURSA YENİ YILDA DİLEKÇE VERMEK DAHA AVANTAJLI”

Karakaş, yıl sonu enflasyon beklentilerinin yüzde 67,22 olduğunu hatırlatarak, “Aralık ayı enflasyonu yüksek çıkarsa, yani yüzde 4, yüzde 5, yüzde 6 üzere çıkarsa, tekrar söylüyorum, kişi özelinde kıymetlendirmek gerekiyor, fakat genel olarak ocak ayında dilekçeyi verenler daha avantajlı olacaktır. Enflasyon yüzde 65 civarında olduğu vakit geçen yılki üzere çok büyük bir fark çıkmayacağını öngörüyoruz. Lakin enflasyon oranı, beklenti anketlerinde olduğu üzere yüzde 67 yahut daha yüksek olduğu vakit elbette ki fark açılacaktır” açıklamasında bulunundu.

“KIDEM TAZMİNATI TAVAN FİYATINDA ARTIŞ OLABİLİR”

Emekli olacak çalışanların yeni yılda alacakları kıdem tazminatlarında da farklılıklar olacağını lisana getiren Karakaş, şu sözlere yer verdi:

“Şu andaki kıdem tazminatına baktığımız vakit 23 bin 498 lira olduğunu görüyoruz. Yani aralık ayında emekli olacak bir emekçi, maaşı 50 bin lira da olsa 60 bin lira da olsa kıdem tazminatı 23 bin 498 lira olacak. Bunun üzerinden hesaplama yapılacak. Tekrar taban fiyat üzerinden çalışan için 13 bin 414,50 lira üzerinden kıdem tazminatı hesaplanacak. Lakin Ocak ayına geldiğimiz vakit, şu anda ki minimum fiyatın en az yüzde 50 civarında artması beklentisi de kelam konusu. Hasebiyle Ocak’ta emekli olunduğu takdirde, taban fiyatlı olanlar için söylüyorum, minimum fiyat üzerinden maaş hesaplanacağı için neredeyse kıdem tazminatları yüzde 50 oranında bir artış kelam konusu olacak. Tekrar çok yüksek maaş alanlar, çalışanların ise, şu anda 23 bin 498 lirayı tavan üzerinden almalarına rağmen, enflasyon datalarını göz önünde bulundurduğunda, memur maaş katsayıları dikkate alındığı için kıdem tazminatı tavanında yüzde 50 üzere bir artış kelam konusu olacak. Böylelikle 35 bin lira civarında bir tavan kelam konusu olacak.”