Tenedos Antik Kenti kazılarında çocuk mezarlığı keşfedildi

ÇANAKKALE – Çanakkale‘nin Kuzey Ege Denizi’nde her yıl 50 bine yakın yerli ve yabancı turistin ziyaret ettiği turizm merkezi Bozcaada ilçesinde antik kentin nekropolis alanında 2023 yılı sonunda yapılan hafriyat çalışmaları sırasında çok sayıda çocuk mezarı tespit edildi. Hafriyatlar sırasında erken yaşta ölen çocukların hem küp mezar hem amfora mezar hem de taş örme mezarlarda meyyit armağanlarıyla birlikte gömüldüğü belirlendi.

Tenedos antik kenti hafriyatları Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü takviyeleriyle Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Arkeoloji Kısmı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Turan Takaoğlu başkanlığında 12 kişilik bir takımla yürütüldü. Hafriyat çalışmaları 2023 yılı döneminde birinci evvel Bozcaada Kalesi’nde, akabinde da antik kentin Nekropolis alanında gerçekleştirildi. Nekropolis’te yapılan hafriyatlarda bilhassa çocuk gömülerine ait yeni datalara ulaştı.

Kazısı yapılan çocuk mezarları ortasında bilhassa M.Ö. 6. yüzyıla ilişkin bir pithos ya da küp mezar içine sonradan M.Ö. 4. Yüzyılda ikinci bir küp mezar yerleştirildiği örnek epey dikkat çekiciyor. Sonradan yapılan küp mezarın içine meyyit armağanı olarak altı adet pişmiş toprak heykelcik ve bir adet at ayağı biçimli bronz iğne yerleştirildiği belirlendi. Genel prestijiyle antik Yunan şenlikler yaradanı Dionysos kültüyle ilişkilendirilebilecek bu heykelciklerden ikisi doğu kıyafetleri içinde Frig başlığı takmış iki adet dansçıyı, birisi telli müzik aleti lir çalan bayanı, geriye kalan üçü de ayakta duran bayanları betimleniyor. Dansçı ve müzisyen betimli heykelciklerinin bir mezara yerleştirilmesi periyodun inanç özelliklerini yansıtır bir biçimde dans etme yoluyla kendinden geçerek ilaha ulaşmanın ve bütünleşmenin arkeolojik bir göstergesi olarak görülüyor. Hafriyat buluntuları, Tenedos Hafriyatı takımı üyesi Dr. Sıkıntım Yavşan tarafından onarım ve konservasyon süreçlerine tabi tutuldu. Hafriyat dönemi akabinde buluntular Troya Müzesi Müdürlüğüne teslim edildi.

Tenedos kazıların Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü dayanağıyla gerçekleştirildiğini tabir eden Hafriyat Lider Yardımcısı Prof. Dr. Ömer Can Yıldırım, “2023 yılı içerisinde hafriyat çalışmalarımız Bozcaada Kalesi ve Antik Nekropolis Alanında yapıldığını belirterek, “Özellikle Nekropolis alanında gerçekleştirilen çalışmalarda daha evvel arkeolojik literatür de pek bilinmeyen ve çocukların gömme alanı olarak sınırlanmış bir alan tespit edildi. Bu alanda tespit edilen mezarlardan Pithos mezar olarak tanımladığımız yapı pithos içinde pithos özelliği göstererek daha evvel arkeolojik bilgiler de pek bilinmeyen bir bilginin ortaya çıkmasını sağlamıştır. Buradaki genel gömme geleceği M.Ö. 6’ncı yüzyılda birinci gömme sürecinin yapıldığı daha sonra da yaklaşık 200 yıllık bir vakit süreci sonrasında da yani M.Ö. 4’üncü yüzyılda yani Geç Klasik Periyotta ikinci bir gömme sürecinin yapıldığını göstermektedir. İkinci gömme de tespit edilen ve 6 adet yapıtla temsil edilen mezar yansıtmış olduğu pişmiş toprak heykelcikler ve de bronzdan bir iğne ile dikkat çekmektedir. 2023 yılı içerisindeki hafriyat çalışmalarında elde edilen buluntular, Çanakkale’de Troya Müzesi Müdürlüğüne teslim edilmiştir” dedi.

2023 yılı içerisinde Tenedos Antik mezarlık alanın da gerçekleştirilen çalışmalar sonucunda elde edilen pitos mezarı içinde pitos halinde tasarlanmış olan gömme geleneğinde pişmiş toprak heykelcikler ve de bronzdan bir iğne bulunduğunu da kaydeden Hafriyat Lider Yardımcısı Prof. Dr. Ömer Can Yıldırım, “Eserlerin genel özelliklerine baktığımız vakit giyiniş şekilleri, tanrıça motifleri bu periyot içerisinde hakim olan inanç ve allaha ulaşmayla ilgili genç yaşta gömülmüş olan çocuklara duyulan hürmetin belirtisidir. Bu yapıtları tarih açısından da değerlendirdiğimiz vakit yapıtların stilistik ve analojik özelikleri bu yapıtların yaklaşık olarak 2 bin 700 yıllık vakit süreci öncesinde imal edilip, genç yaşta ölen bir çocuğun mezarına konulduğunu göstermektedir. Yapıtlardan birinci gördüğümüz dansçı oklasma formu olarak isimlendirilen yapıtlardan iki tanesi dikkat çekmektedir. Yapıtların üzerinde bulunan giysi tipleri, doğu daha çok firik kültürüyle ilgili ve de Dionysos yanı sıra Kybele kültüyle ilgili olduğunu söyleyebiliriz. Bu özellikte, bilhassa Tenedos Nekropolisinde M.Ö. 4’üncü yüzyılda bu dini ideolojinin hakim olduğunu bizlere net olarak göstermektedir. Yapıtların yansıtmış oldukları tipolojik özellikler Tenedos Nekropolisinin Geç Klasik Devir erasında mevcut olan kültürel özelliklerini anlamada bizlere kayda kıymet datalar sunmaktadır” diye konuştu.