Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2023 yılına ilişkin “Gelir Dağılımı İstatistikleri” bültenini açıkladı. Buna nazaran, en yüksek gelire sahip yüzde 20’lik kümenin toplam gelirden aldığı hisse, 2023’te bir evvelki yıla kıyasla 1,8 puan artarak yüzde 49,8 oldu. En düşük gelire sahip yüzde 20’lik kümenin aldığı hisse 0,1 puan azalarak yüzde 5,9’a geriledi.

HANE HALKI GELİRİNDE ARTIŞ

Gelir dağılımı eşitsizliği ölçütlerinden olan ve sıfıra yaklaştıkça gelir dağılımında eşitliği, 1’e yaklaştıkça gelir dağılımında bozulmayı söz eden Gini katsayısı, 2023’te bir evvelki yıla nazaran 0,018 puan artışla 0,433 olarak iddia edildi.

Türkiye‘de yıllık ortalama hane halkı kullanılabilir geliri, geçen yıl bir evvelki yıla nazaran yüzde 70,7 yükselişle 167 bin 983 liraya çıktı. Türkiye’de yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri, bir evvelki yıla nazaran yüzde 72,3 artarak 48 bin 642 liradan 83 bin 808 liraya yükseldi.

Yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert gelirlerinde en yüksek fiyat, 2022’ye nazaran 37 bin 522 lira artarak 100 bin 76 lirayla tek kişilik hane halklarının oldu.

Çekirdek aile bulunmayan birden fazla bireyden oluşan hane halklarının yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri 99 bin 916 lira iken, tek çekirdek aileden oluşan hane halklarında bu kıymetin 85 bin 758 lira olduğu görüldü.

En düşük yıllık ortalama muadil kullanılabilir hane halkı fert gelirine sahip hane halkı tipi ise 66 bin 1 lirayla en az bir çekirdek aile ve başka şahıslardan oluşan hane halkları oldu.

TOPLAM GELİRDEN EN YÜKSEK HİSSE MAAŞ VE FİYAT GELİRİ OLANLARA

Toplam gelir içerisinde en yüksek hissesi, yüzde 48,5 ile bir evvelki yıla nazaran 2,3 puan artan maaş ve fiyat geliri aldı. İkinci sırada yüzde 22,1 ile bir evvelki yıla nazaran 1,1 puan artan müteşebbis geliri bulunurken, üçüncü sırayı yüzde 17,6 ile bir evvelki yıla nazaran 2,6 puanlık azalış gösteren toplumsal transfer geliri oluşturdu.

Tarım gelirinin müteşebbis geliri içindeki hissesi yüzde 20,5 olurken, emekli ve dul-yetim aylıklarının toplumsal transferler içindeki hissesi yüzde 88,4 olarak gerçekleşti. En yüksek yıllık ortalama temel iş geliri 157 bin 851 lira ile yükseköğretim mezunlarının oldu

EN YÜKSEK İŞ GELİRİ ÜNİVERSİTE MEZUNLARINDA

Yıllık ortalama temel iş gelirleri sırasıyla yükseköğretim mezunlarında 157 bin 851 lira, lise ve dengi okul mezunlarında 114 bin 374 lira, lise altı eğitimlilerde 89 bin 12 lira, bir okul bitirmeyenlerde 63 bin 425 lira ve okuryazar olmayan fertlerde 45 bin 637 lira olarak hesaplandı. Yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 89,7 ile lise altı eğitimli, en düşük artış ise yüzde 79,6 ile okuryazar olmayan fertlerde kaydedildi.

Esas iş gelirleri sektörel olarak incelendiğinde, en yüksek yıllık ortalama gelirin 121 bin 13 lirayla hizmet bölümünde, en düşük yıllık ortalama gelirin ise 92 bin 632 lirayla tarım kesiminde elde edildiği görüldü. Bir evvelki yıla nazaran yıllık ortalama temel iş gelirinde en yüksek artış yüzde 100,9 ile tarım bölümünde gözlenirken, bunu yüzde 86,7 ile sanayi dalı izledi. Hizmet kesiminde yüzde 83,2, inşaat dalında ise yüzde 74,3 artış kaydedildi.

Yıllık ortalama temel iş gelirleri, sırasıyla patronlarda 408 bin 174 lira, kendi hesabına çalışanlarda 115 bin 622 lira, fiyatlı maaşlılarda 102 bin 821 lira ve yevmiyelilerde 53 bin 334 lira olarak hesaplandı. Bu devirde en yüksek artış yüzde 108,1 ile yevmiyelilerde, en düşük artış ise yüzde 80,7 ile fiyatlı maaşlılarda oldu.

EN DÜŞÜK GELİR VAN, MUŞ, BİTLİS VE HAKKARİ’DE

Türkiye’de yaşanan sarsıntı nedeniyle 2023 yılında TR63 (Hatay, Kahramanmaraş, Osmaniye) bölgesinde alan çalışması yapılamadı. Bu nedenle İstatistiki Bölge Üniteleri Sınıflandırması (İBBS) ayrımında verilen bölgesel sonuçlar 25 bölgeyi kapsadı.

Türkiye’de yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri geçen yıl 83 bin 808 lira iken, İBBS 2. Seviye bölgeleri prestijiyle en yüksek olduğu bölge 114 bin 634 lirayla İstanbul oldu. Burayı, 108 bin 36 lirayla Ankara bölgesi ve 101 bin 372 lirayla Tekirdağ, Edirne ve Kırklareli bölgesi izledi. En düşük yıllık ortalama muadil hane halkı kullanılabilir fert geliri ise 39 bin 173 lirayla Van, Muş, Bitlis, Hakkari bölgesinde gerçekleşti.

Son yapılan araştırma sonuçlarına nazaran, “toplumun en yüksek gelir elde eden yüzde 20’sinin elde ettiği hissenin en düşük gelir elde eden yüzde 20’sinin elde ettiği hisseye bölünmesiyle” hesaplanan P80/P20 oranı 7,9’dan 8,4’e çıktı. Bu bedelin en düşük olduğu İBBS 2. Seviye bölgesi 5,3 ile Zonguldak, Karabük ve Bartın oldu. Bu bölgeleri 5,4 ile Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu, Yalova ve 5,5 ile Van, Muş, Bitlis ve Hakkari bölgeleri izledi. Kelam konusu oranın en yüksek olduğu İBBS 2. Seviye bölgeleri ise 9,4 ile Ağrı, Kars, Iğdır ve Ardahan, 8,4 ile İstanbul ve Ankara olarak kayıtlara geçti.

İŞ ARAYANLAR ÇALIŞMAYA BAŞLADI

Eşdeğer hane halkı kullanılabilir fert gelirine nazaran sıralı yüzde 10’luk gelir kümeleri prestijiyle fertlerin bir evvelki yıla nazaran yüzdelik geçişleri incelendiğinde, bir evvelki yılda birinci yüzde 10’luk kümede olan fertlerin geçen yıl yüzde 49,2’sinin, son yüzde 10’luk kümede olan fertlerin ise yüzde 66,5’inin gelir kümesi değişmedi. Ayrıyeten 2022’de birinci yüzde 10’luk kümede olan fertlerin yüzde 29,9’unun 2023’te gelir kümesi birden fazla yükseldi. Son yüzde 10’luk kümede olan fertlerin ise yüzde 13,1’inin gelir kümesi birden fazla düştü.

Gelir ve Hayat Şartları Araştırması panel bilgilerinden elde edilen sonuçlara nazaran, 2022’de işsiz olan fertlerin yüzde 42,4’ü geçen yıl çalışmaya başladı. Faaliyet durumu 2022’de “çalışan” olarak belirlenen fertlerin 2023’te yüzde 90,5’i çalışma hayatına devam etti. Bir evvelki yıl iş gücüne dahil olmayan fertlerin ise yüzde 10,1’i iş gücüne katıldı.