Uzayda ömür, Dünya’daki ömürden çok farklı ve bazen beklenmedik zorluklarla karşılaşılabiliyor. Memleketler arası Uzay İstasyonu’nda (UUİ) hayatın ne kadar farklı olduğunu anlamak için, bir domatesin kaybolma kıssasına göz atabiliriz.

İstasyonda kaybolan bir domates ile ortaya çıkan son UUİ draması, grubun mürettebattan bir üyenin araştırma meyvesini gizlice yediğine inandırdı. Neyse ki kayıp domatesin sekiz ay sonra bulunması, kuşkulu astronotun ismini paka çıkardı.

DOMATES BULUNDU

NASA astronotu Jasmin Moghbeli bir canlı yayın sırasında, “Eve dönen yakın dostumuz Frank Rubio, uzun müddettir domatesi yemekle suçlanıyordu” dedi ve ekledi: “Ama artık onu paka çıkarabiliriz. Domatesi bulduk.”

Chip’in aktardığı olayda kelam konusu domates, Veg-05 deneyinin bir modülü olarak yetiştirilen bir Red Robin çeşidi domatesti. NASA’nın bildirdiğine nazaran bu deneyin gayesi, mahsul büyümesini, besin bileşimini, mikrobiyal besin güvenliğini, lezzeti ve uzay istasyonundaki mürettebat için ruhsal yararları incelemenin yanı sıra ışık kalitesinin tesirini incelemekti. Lakin burada ufak bir skandal ortaya çıktı.

Rubio, Mart 2023’te domatesleri toplayan grubun kesimiydi, fakat Ziploc torbanın içindeki bir örneği aldıktan sonra elinden kaçırdı ve havada süzülen domatesi gözden kaybetti. Ve bu olayın akabinde aylarca sürecek bir gizem başladı.

Rubio, eylül ayındaki bir canlı yayın sırasında “O şeyi aramak için çok fazla saat harcadım” demiş ve devam etmişti: “Kurumuş domatesin bir noktada ortaya çıkacağından ve yıllar sonra adımı paka çıkaracağından eminim”. Neyse ki Rubio’nun prestijini kurtaran bir biçimde domatesin ortaya çıkması için yalnızca birkaç ay gerekti. Kapalı bir alanda Ziploc poşetindeki bir domatesi nasıl kaybedebileceğinizi merak ediyorsanız, yerçekimsiz ortamda çalışırken objeleri kaybetmenin büyük ve yaygın bir sorun olduğunu belirtmemizde yarar var.

Astronotlar, yüksüz ortamı Dünya’da eğitim alamayacağınız bir şey olarak tanımlıyor. Sıfır yerçekimine benzeri şartlar yaratmak için denetimli özgür düşüş dönemlerini kullanan parabolik uçuşlar sayesinde bir fikir edinmek mümkün olsa da, oraya ulaşana kadar UUİ’de nasıl bir ortamın sizi beklediğini hakikaten hayal edemeyeceğiniz söyleniyor.

UUİ’de kullanılan pek çok alet çantalarda bulunur, lakin bir şeyi çıkarmak için fermuarı açtığınızda, içindeki öteki her şeyin çantadan “kaçmaya” çalışması kelam konusu olabiliyor. Eşyalar çoklukla birkaç dakikadan birkaç saate kadar müddetler boyunca kaybolabiliyor, birden fazla vakit havalandırma deliklerinde ortaya çıkıyor. Lakin bu domates, etkileyici bir biçimde sekiz ay boyunca gizlenmeyi başarmış durumda.