Türkiye’nin Finlandiya ve İsveç’in NATO üyeliğini kabul etmesi iç siyasette tartışmalara yol açtı. Emekli büyükelçi Uluç Özülker ve emekli tuğgeneral Ali Er, Cumhuriyet’in sorularını yanıtladı.

Er’in değerlendirmeleri şöyle:

• İsveç ve Finlandiya’nın üyeliği ittifakın hangi üyeleri için kıymet taşıyor?

ABD, Almanya, Fransa üzere emperyalizmin odağındaki ülkelerin işine yarıyor. Üyelik ısrarının asıl nedeni Rusya’nın artan baskısına karşı ortak savunma değil. Global ısınmanın getirebileceği deniz yollarındaki devrimsel değişim.

‘ATİNA’YA MÜTTEFİK’

• İki ülkenin NATO üyeliğinin Arktik Okyanusu’yla ilgisi nedir?

Eğer Çin’den Hollanda’ya giden bir gemi Kuzey Kutbu’ndaki erime nedeniyle yüzde 40 kısa yol alacaksa büyük değişimlerin habercisi olur. Bu yararı kaçırmak istemeyen Batı kapitalizmi İskandinav ülkeleri üzerinden Grönland adası başta olmak üzere bu pozisyonu üstünlük maksatlı tutmak istiyor.

• Türkiye’nin bu iki ülkenin üyeliğinden faydası yahut ziyanı var mı?

Türkiye’nin jeostratejik, sosyokültürel yapısı ve seçmiş olduğu dünya kulübü açısından NATO, Batı’dan kopmamasını sağlıyor. Diğer bir kulüpte yer arama lüksü de yok. İsveç’in üyeliğini ise başka pahalandırmak gerekir. Yunanistan doğal bir müttefik kazanmış oldu. Öte yandan İsveç, hem denizcilik, havacılık hem ağır silah endüstrisi alanında NATO ölçütlerinde rekabetçi savunma sistemleri üretebilecek bir ülke. Ancak pazar alanını geliştiremedi. İsveç ile Türkiye ortak çıkar temelinde işbirliği yolunu çizebilirse farklı bir durum konuşuruz.

‘DEMOKRASİYE KATKI’

• ‘İttifaktan ayrılalım’ tartışmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Batı bedellerinden uzaklaşan Türkiye’nin Batı kulübünde tutulma imkanları azalıyor. Türkiye’nin ittifaka bağımlılığı savunmanın yanı sıra ekonomik nedenlere dayanır. NATO’nun Türkiye demokrasisine katkıları göz arkası edilmemelidir. Anayasal nizam ve hukukun üstünlüğü üyeliğin temel koşullarıdır.

• Türkiye, NATO gibisi bir ittifakta olmalı mı? İttifaklar dışı kalmanın getiri ve götürüleri nelerdir?

Hâlâ bölgesel güç konumundaysak global güç odaklarıyla münasebetlerimizi uzlaşabileceğimiz egemenlik ve bağımsızlık unsurları çerçevesinde sürdürmeliyiz. Türkiye, Atatürk’ün gösterdiği “Batı’nın tesirinde kalmadan pahaları yolunda” gitmelidir.

‘ÇIKARSAK KİMİN UMURUNDA OLUR?’

Emekli büyükelçi Özülker ise şu değerlendirmelerde bulundu:

• Türkiye’nin güvenliği konusunda iştahların kabarmamasının yolunu açabilmesi NATO’daki varlığıyla orantılı. Türkiye, İsveç ve Finlandiya’nın tam üyeliğinde vetonun kendisi için ne kadar kıymetli olduğunu gördü. Bu manada avantajımız olduğunu kabul etmek lazım. Bugünkü şartlarda NATO dediğimiz vakit Türkiye iki numaralı ordudur.
• Bu ülkelerin NATO’ya girmeleri beni rahatsız etmez. Veto hakkım bulunduğuna nazaran uygun geçinmenin yollarını bulmaları lehlerinedir. Bazen dış siyasette gerçekçi olmak daha güzeldir. Çıkarsak kimin umurunda olur? Silahlı kuvvetlerinizin topyekün değişmesinin yolunu açıyor. Şu anda NATO’da standartlar müşterek. Kapıyı tam kapatmamalı, tekrar girmeniz gerekebilir.

İsveç Başbakanı Ulf Kristersson ve NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg üyelik müzakereleri için Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ile görüşmüştü.